Adem-i Merkeziyet (Adem-i Merkeziyetçilik)
Pow
Adem-i Merkeziyet Nedir? Devletin merkezî gücünün azaltılarak bunun mahallî idarelere (yerel yönetimler) aktarılmasını savunan siyasi (politik) görüş. Kelimeni
Adem-i Merkeziyet Nedir?
Devletin merkezî gücünün azaltılarak bunun mahallî idarelere (yerel yönetimler) aktarılmasını savunan siyasi (politik) görüş.
Kelimenin Kökeni
Türkçe'de bazen "Âdem-i Merkeziyet" şeklinde baştaki a harfinin uzun olarak yazıldığı ve okunduğu görülse de doğrusu "Adem-i Merkeziyet" şeklinde olanıdır. Arapça "yokluk" anlamına gelen "عدم (adem)" ile "merkezî, merkeze ait" anlamına gelen "مركزى (merkezi)" sözcüklerinin birleşmesinden oluşan ve "Merkezin Yokluğu" anlamına gelen Osmanlıca bir tamlamadır. "Âdem-i Merkeziyet" şeklinde baştaki a harfinin uzatılarak söylenmesi halinde "Merkezin İnsanı" anlamına gelir ki bu doğru bir söyleyiş değildir. Çünkü Arapça'da ve İbranice'de "âdem", "adam, insan" anlamına gelmektedir.
Savunduğu Görüşler ve Temsilcisi
Adem-i Merkeziyet düşüncesinin en önemli savunucusu Türk siyasi tarihinin ilk muhalefet partisi olan Osmanlı Ahrar Fırkası'nın da kurucusu Prens Sabahattin'dir (1879-1948).
Prens Sabahattin'in görüşleri kısaca yerinden yönetimin ve bireysel girişimin teşvik edilmesi ilkelerine dayanıyordu. Osmanlı İmparatorluğu'nun bir memurlar devleti olduğu düşüncesinde olan Prens Sabahattin; Osmanlı’yı memurların baskısından kurtaracak, özel teşebbüsü teşvik edecek ve bireysel yeteneklerin gelişmesine imkân sağlayacak bir eğitim sistemine geçilmesi gerektiği düşüncesindeydi. Prens Sabahattin'in Adem-i Merkeziyet düşüncesinin göre ise merkezî hükümetin yetkileri azaltılırken buna karşılık imparatorluktaki çeşitli unsurların yerel yönetimlere katılımlarının arttırılmasının sağlanmasına çalışılmalıydı. Ekonomide ise liberal (serbest) ekonomi modeline geçilmeliydi.
Prens Sabahaddin, 1906'da Teşebbüs-i Şahsî ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti'ni kurdu. Cemiyetin yayın organı olan Terakkî dergisinde ise yönetimde Adem-i Merkeziyet ve ekonomide "Teşebbüs-i Şahsî" ilkelerini savunan yazılar kaleme aldı.
Share Your Expertise, Earn Rewards!
Found this insightful? Imagine your knowledge generating income. Contribute your articles to bylge.com and connect with readers while unlocking your earning potential.