Akasya
Afrika, Avustralya ve Amerika kıtasının sıcak, ılıman ve yarı tropikal bölgelerinde kendiliğinden yetişen 600'e yakın ağaç, ağaççık veya çalı türü "akasya" adı altında toplanmıştır. Bazı türlerinin eğreltiotlarınkine benzer narin ve tüysü bileşik yaprakları, dikenli sürgünleri ve salkımlar halinde açan sarı, beyaz, kırmızı ve pembe renkli çiçekleri vardır. Bu bitkilerin meydana getirdiği acacia cinsi baklagillerden olduğu için akasyaların meyveleri veya tohumları da şekil olarak bakla, fasulye veya bezelyeye benzer. Aralarında yapraklarını kışın dökenleri olduğu gibi yaz-kış yeşil olarak kalanlar da vardır.
Hemen her gün yol kenarlarında gördüğümüz ve Türkiye, Avrupa ile Amerika Birleşik Devletleri'nde akasya adıyla yetiştirilen beyaz renkli ve sarkık salkım şeklinde açan çiçekleri bulunan ağaçlar aslında gerçek bir akasya değildir. Bu yüzden bitki bilimciler, gerçek akasyalar ile aynı türden olmayan bu akasyaları yalancı akasya (Robinia pseudoacacia) olarak isimlendirmeyi uygun görmüşlerdir. 20-25 metreye kadar boylanabilen yalancı akasya ağaçları, gölgesinden istifade edilmesi için yol kenarlarına, park ve bahçelere dikilir. Çiçeklenme mevsiminde salkımlar halinde kümelenmiş şekilde açan beyaz renkli çiçekleri çevreye güzel bir koku yayar. Çiçeklerinin bileşiminde uçucu yağlar bulunduğu için parfüm sanayinde de kullanılır.
Türkiye'de ile pek çok ülkede yetiştirilen ve gümüşi akasya olarak ta bilinen mimoza ağacı ise Afrika ve Avustralya akasyalarıyla aynı türden olan gerçek bir akasyadır. Çok parçalı tüysü yaprakları ve küçük kürecikler şeklinde sarı çiçekleri bulunan mimoza (Acacia dealbata) ancak 15 metreye kadar boylanabilen bodur bir ağaçtır. Ülkemizde oldukça yaygın olan mimoza ağacı, top top sarı çiçeklerle bezendiğinde oldukça güzel bir görünüm oluşturur. Hoş kokulu çiçekli dalları ise vazo çiçeği olarak evlerde kullanılır.
Akasyanın Kullanım Alanlar
Gerçek bir akasya olan mimozalar, odunundan özsuyuna varıncaya kadar hemen her şeyinden faydalanılan hiç bir şeyi boş bırakılmayan çok kıymetli ağaçlar olup kullanım alanlarından bazıları şunlardır;
- Bazı Afrika akasyalarının (Senegal akasyası) yapışkan özsuyu olan arap zamkı; kağıt, mürekkep, tutkal ve zamk yapımında kullanılır.
- Avustralya akasyalarından olan ve ülkenin güneydoğusunda yetişen Yarran ağacının (Acacia homalophylla) odunu çok kıymetli olup yerliler tarafından mızrak yapımında kullanılır.
- Mimoza ağacının kabuğunda bulunan tanen derilerin işlenmesinde kullanılır.
- Avustralya yerlileri mulga (Acacia aneura) adını verdikleri ve ülkenin orta kesimlerinde yetişen bir akasya türünün meyveleri ve yapraklarını hayvan yemi olarak kullanırlar.
Akasya Ağacı Yetiştiriciliği
- Akasya ağaçları genel olarak kuraklığa karşı oldukça dayanıklı olsalar da belirli aralıklarla sulanmaları gerekir.
- Dalları ve yaprakları belirli aralıklarla budanmalıdır.
- Akasya ağacını yetiştiği toprak fenni (yapay, sunni) gübre veya hayvan (doğal) gübresi ile kış başlamadan ve bittikten sonra beslenmelidir.
- Akasya ağaçları tohumlama veya çelik yöntemi ile çoğaltılabilir.
