Boksit Nedir?

Boksit

Boksit, nispeten yüksek miktarda alüminyum içeriğine sahip tortul bir kayaç türüdür. Metallerin el edildiği kayaç ve topraklara cevher denir. İlk kez 1821 senesinde Fransız jeolog ve maden mühendisi Pierre Berthier tarafından Fransa’nın güneyinde, Arles yakınlarındaki Les Baux kasabası yakınlarında keşfedildiği için adını bu kasabadan alan boksit, aynı zaman Dünyanın en önemli alüminyum ve galyum kaynağıdır.

Alüminyum doğada hiçbir zaman katışıksız (serbest veya element halinde) halde bulunamaz. Çünkü kolayca oksijenle birleşme eğilimine sahip olduğu için bu elementle birleşerek alüminyum oksit (alümina) denilen bir bileşiği oluşturur. Boksit saf olmayan bir alümina cevheridir.

Değişik içerikteki birçok kayaç türü yüzyıllar boyunca suların, rüzgârların ve güneşin etkisiyle büyük değişimlere uğrayarak boksite dönüşmüştür. Doğa da kaya, taş parçaları, kil veya kum biçiminde bulunabilen boksit çoğunlukla kırmızımsı, kahverengimsi, sarı, gri veya beyaz renktedir. Boksit yatakları çoğunlukla hemen yüzeyde veya yüzeye yakın yerlerde ve katmanlar halinde bulunur. Bugün Dünya’nın boksit ihtiyacının büyük bir kısmını tropikal ülkeler sağlar. En geniş ve en zengin boksit yataklarına sahip ülkeler sırasıyla Gine, Avustralya, Vietnam, Brezilya, Jamaika, Endonezya ve Çin'dir. Avustralya ve Çin aynı zaman da Dünya’daki en büyük boksit üreticisi ülkeler konumundadır. Türkiye’nin de en önemli yeraltı zenginliklerinden biri olan boksit ülkemizde daha çok Zonguldak civarı, Batı Toroslar, Konya’nın Seydişehir ve Muğla’nın Milas ilçesinden çıkarılmaktadır.

Üzerindeki toprak birikintisi temizlendikten sonra yatağından çıkarılan bu cevherden katışıksız alüminyum oksid (alümina) elde edilebilmesi için ilk önce ve genellikle sodyum hidroksit (sud kostik) gibi kimyasal maddeler kullanarak işlemden geçirilmesi gerekmektedir. Daha sonra ise elde edilen bu alümina bileşiği elektroliz metoduyla ayrıştırılır ve böylece dört ton boksit cevherinden yaklaşık olarak bir ton alüminyum elde edilmiş olur.