Bâtınîlik

Bâtınîlik, İslamda Kur’an ayetlerinin görünen anlamlarının dışında, daha derinde gerçek anlamlarının bulunduğu inancını taşıyan, yorumlarını bu yol üzerinde yapan akıma denir.Batınilik bir akım yada grup değildir. Tarihte ve günümüzde derin etkileri olan bir düşünce sistemidir.

Batıniliğin ne zaman başladığı ve kimin tarafından başlatıldığı tam olarak bilinmemektedir. Ancak yaygın olan görüşe göre Ca’fer es-Sâdık zamanında ve bizzat onun tarafından başlatılmış, daha sonra onun belirlediği esaslar çerçevesinde oğlu İsmail tarafından devam ettirilmiştir. Ehl-i sünnet ve Mu’tezile alimlerine göre Batinilik menşei Mecusilik, Sabiilik ve Yahudilik gibi eski din ve kültürlerdir. Batınilik yine bu alimlere göre İslam dışı bir inanç ve hatta yeni bir dindir.

Ehl-i sünnet ve Mu’tezile’ye alimlerden bazıları, Batıniliği eski İran ve Hint Kültürleriyle, eski Yunan’dan Hristiyan ve Yahudilikten esinlenerek İslam’ı parçalama gayret ve arzusu ile oluşturulmuş uydurma bir din olduklarını söylemişlerdir. Son dönemlerde ise Batınilik araştırmacılar tarafından Yeni Eflatunculuk ve Yeni Pisagorculuk gibi felsefi akımları temel alan bir felsefi akım olarak görülmektedir.Gazalinin yazmış olduğu reddiyesinde Bâtınîliği, İslamı dışardan kılıçla ve zorla yıkamayan zararlı grupların içeriden yıkma girişiminde bulunması olarak tanımlamıştır.

Bâtınîliğin çıkışı ise Emeviler ve Abbasi dönemlerine dayanmaktadır. Emevilerin baskıcı devlet yönetimi ve aristokrat zümreye tanınan ayrıcalıklar toplumda bölünmelere yol açmış bazı insanların gölgede kalmasına neden olmuştur. Emevilerden sonra başa geçen Abbasi’ler ise Şiiler üzerinde çeşitli baskılarda bulunması sonucunda bu gruplar gizlenme ihtiyacı duymuşlar ve farklı gruplar oluşturmalarına neden olmuştur. Bu süreç içerisinde İslam’a Muhalif dinlerin mensupları Bâtınî gruplara destek vermişlerdir. Batıniler Irak, Bahreyn, Şam, Mısır, Hindistan, Horasan, İran, Türkistan ve diğer islam beldelerinde değişik adlarla anılmışlardır.

Batinin mezhep imamları başkalarından ayrı olarak ilahi feyze mazhar kabul ederler. Onlara göre, imamları masumdur, hata yapmaz, günah işlemez, yaptıklarından sorumlu tutulamaz. Zira, imamlar, başkalarının bilmedikleri şeyleri bilirler.Bâtınîlere göre ibadet İslam’ın öz anlamını mazhar olan insanlar için gereksizdir. İbadet sadece Dünya’yı ve Allah’ı zahiri manaları ile kavrayabilen insanlar için geçerlidir. Bu görüşe göre, cennet ve cehennemde dünyadadır. İnsan hayatta yaşarken cenneti bulmalıdır. Hayatını zevk ü sefa içinde geçirmeli keyfince bir hayat yaşamalıdır. Ahiret inancı taşımazlar insanın öldükten sonra bir ceset haline döneceğini daha sonra başka vücutlarla tekrar dirileceğine inanırlar.

Batinilerin bilinen en büyük temsilcisi ise Selçuklu Devleti zamanında yaşamış olan Hasan Sabbah’tır. Hasan Sabbah’ın temel amaçlarından biri devlet içindeki Şia fikriyatının gelişmesine engel olabilecek olan unsurları kaldırmak bu düşünceyi hayata geçirmek için her türlü yola başvurmaktır.