bylge-logo

    Bylge

    Enflasyon Nedir?

    Enflasyonun adını artık bir önceki yıllara göre daha fazla duymaya başladık. Son senelerdeki enflasyondaki artış, hükümeti enflasyon ile mücadele kapsamında yen

    Picture of the Adam Smith

    Adam Smith

    @adamsmith

    Enflasyonun adını artık bir önceki yıllara göre daha fazla duymaya başladık. Son senelerdeki enflasyondaki artış, hükümeti enflasyon ile mücadele kapsamında yeni tedbirler almaya zorlanırken, muhalefet enflasyon için alınan önlemlerin yeterli olmadığı konusunda ses yükseltmeye devam ediyor. Enflasyon Türkiye’de düşer mi yoksa önümüzdeki senelerde 90’lı yıllarda ki gibi bir enflasyon canavarı hortlar mı orasını zaman gösterecek. Biz şimdilik enflasyon nedir? enflasyon ne demek ? gibi enflasyonun temelinde yatan sebepleri ve bunların nasıl çözülebileceği konular üzerinde duralım.


    Enflasyon Ne Demek?


    Enflasyon, kısaca zaman içinde paranın alım gücünün düşmesidir. Fiyatlardaki genel yükselişin bir önceki döneme göre oransal olarak artması, para birimini diğer periyoda göre almış olduğu hizmet veya malı bulunduğu dönemde satın alamaması anlamına gelir. Enflasyonda, paranın değeri düşer; mal ve hizmetlerin fiyat seviyesi sürekli olarak yükselme eğilimi gösterir. Ekonomik bir terim olan enflasyon, arabanın deposunu doldurmak, çay içmek veya gezmek için daha fazla para harcamak zorunda kalacağınızı gösterir. Bir başka deyişle, yaşam maliyetleriniz enflasyon artışı nispetinde fazlalaşır.


    Enflasyon oranın artması bütün ürünlerin fiyatlarının artması değil enflasyon sepetindeki ürünlerin geçen yıla göre ortalama olarak artmasıdır. Örneğin; A, B ve C mallarının bulunduğu bir sepetini yıl içinde değişimini takip edip ortalamada bu sepetin %10'luk bir artış yaşaması, sepette yer alan A, B ve C ürün ve hizmetlerinin hepsinin birden %10 arttığı anlamına gelmez. A ve C ürünleri artış yaşarken B ürünün fiyatı düşebilir.


    Enflasyon oranın belirli miktarda olması, ekonominin canlı bir şekilde yaşamına devam etmesi için önemlidir. Makul seviyedeki bir enflasyon insanların varlıklarını yastık altında tutmasının önüne geçerek, tüketim ve yatırım için cesaretlendirir. Bu da sağlık bir ekonomide yakalanmak istenen bir hedeftir.


    İnsanların rahat bir yaşam sürebilmesi için tahıl, madenler, yakıt, elektrik, taşıma ve sağlık gibi çok geniş bir yelpazede ürün ve hizmet gamına ihtiyaç duyar. Enflasyon, saymış olduğumuz ürünlerin ve hizmetlerin toplam etkisini ölçmeyi amaçlar ve ekonomideki yükseliş etkisini tek haneli bir rakama indirger.


    Enflasyon Oranı


    Enflasyon oranına yükselmesine neden olan paranın alım gücünün düşmesi, enflasyon sepetindeki mal veya hizmetlerin zaman içinde fiyatının artması olduğunu söylemiştik. Günümüzde insanlar milyonlarca çeşit ürünü tükettikleri için bunların tek tek takibini yapmak çok zordur. Bu yüzden enflasyon oranı ile ortalama olarak genel yükseliş trendi belirlenmeye çalışılır.


    Enflasyon oranın hesaplanması aylık veya yıllık bazda yapılır. Enflasyon oranı, fiyatların ne kadar yükseldiğini hızlı bir şekilde anlamamızı sağlar. Örneğin, ayçiçek yağının enflasyon oranı 20% ise, bu durumda gelecek sene ayçiçek fiyatının 20% daha pahalı olacağı anlamına gelir vaya başka bir deyişle bugün 100 liranın alım gücü, gelecek sene 80 lira olacaktır.


    Enflasyon ülkeden ülkeye değişim göstermekle birlikte dünyada geçerli olan iki endeks ile ölçülür. Ülkemizde de malların toplu olarak fiyalarındaki değişim gözlemleyen, Üretici Fiyat Endeksi(ÜFE) ve tüketici mallarını yani parekende mal ve hizmetlerindeki fiyatlardaki değişimi gösteren Tüketici Fiyat Endeksi(TÜFE)'dir. Bu kısmı biraz daha açmak gerekirse, ÜFE endeksi , şirketler arasındaki mal ve hizmet değişimlerindeki değişimi gösterirken, TÜFE şirketlerin son tüketiciye sunmuş olduğu ürünlerin fiyatlarındaki değişimin göstergesidir.


    Enfasyonun Çeşitleri


    Enflasyon; talep enflasyonu, maliyet enflasyonu ve yapısal enflasyon olmak üzere üçe ayrılır.


    Talep Enflasyonu: Talep enflasyonu dönemlerinde, mal ve servislere olan talep artar ama arz seviyesi aynı kalarak fiyatların yukarı doğru tırmanmasına neden olur. Talep enflasyona birkaç farklı yoldan çıkabilir. Sağlıklı bir ekonomide, insanlar ve şirketler daha fazla para kazanmaya başlarlar. Artmaya başlayan alım gücü bireylerin eskisinden daha fazla mal satın almasına neden olur. Talebin artması, şirketlerin üretimi artırmaya teşvik ederken mal ve hizmetlerdeki rekabetin artması fiyatların yükselmesine neden olur.


    Talep enflasyonuna yakında vereceğimiz en güzel örnek: Koronavirüs pandemisi sırasında uzaktan eğitime geçilmesi sebebiyle insanların bilgisayara ve tabletlere olan taleplerinin artması ama arzın aynı oranda artmamasıdır. Yüksek bir talep artışına bağlı olarak ikinci el piyasasında elektronik ürünlerde %50'ye varan fiyat artışları yaşanmıştır.


    Maliyet Enflasyonu: Maliyet enflasyonunda, mal ve hizmetleri olan talep aynı kalır ancak arz belirli nedenlerden dolayı üretim kısatlanır ve arzın sınırlı olması fiyatları yukarıda doğru iter. Genellikle, doğal afetler sonucunda veya arzı engellemeye çalışan şirketler tarafından üretimin kısılması nedeniyle gerekli olan talep karşılanamaz. Bu fiyatlarını yükselmesine ve sonucunda maliyetten kaynaklı enflasyonu ortaya çıkmasına sebebiyet verir.


    Yapısal Enflasyon: İnsanlar ileride enflasyon yaşanacağını düşündükleri için işçilik ücretleri için daha fazla para talep ederler. İşverenler tarafından işçilik ücretleri artırılmaya başladığı zaman bu üretim maliyetlerine yansır ve malların fiyatları artmaya başlar. Bu neden sonuç ilişkisi içinde devam ederek sarmal haline alır. Bu kısır döngü sonuç olarak yapısal enflasyon dediğimiz enflasyona neden olur.



    Enflasyon_Nedir?



    Para Arzı ve Enflasyonun Nedenleri


    Para değer kaybetmeye başladıkça, fiyatlar yükselir ve alım gücü düşmeye başlar. Alım gücündeki düşüş, halkın yaşam maliyetini artırır ve sonunda ülkenin ekonomik olarak yavaşlamasına neden olur. Dünyadaki bütün ekonomistlerin ortak görüşü, ekonomideki para arzı eğer ekonomik büyümeyi geride bırakırsa sürekli bir enflasyona neden olur.


    Enflasyonun temel nedenleri her ülkede farklılık gösterir. Bugünlerde sıkça konuştuğumuz enflasyonun yükselmesinin temelinde üç neden yatar.



    Zamanında müdahele edilmeyen veya edilemeyen enflasyon, bir ekonomide yıkıcı etkileri olabilir. Kontrolünü kaybetmiş bir enflasyon oranı kimi zaman insanları açlığa kadar sürükler. 2018 yılında Venezuela'nın aylık enflasyon oranları 1,000,000% kadar çıkarak ülke ekonomisin çökmesine neden olmuş, insanların farklı ülkelere geçmesine sebebiyet vermiştir.


    Enflasyon kimi zaman, zaman içinde paranın alım gücünün yükselmesi ve fiyatların düşmesi anlamına gelen deflasyon ile karıştırılabilir. Burada çok fazla deflasyona girmek istemiyorum ama kısaca açıklamak gerekirse. Deflasyon, en az önüne geçilemeyen enflasyon kadar tehlikelidir. İnsanların sürekli düşen fiyatlar sebebiyle, mal ve hizmet alımını ertelerler. Çünkü, nasıl olsa malın ileride daha da düşük olacak diye beklerler, bu da mal hizmetlerin satılmamasına hatta ekonominin şok geçirmesine neden olur.


    Aylık enflasyon oranı eğer %50'nin üzerinde olursa bu enflasyona hiperenflasyon denir. Hiperenflasyonun başlıca nedeni insanların fiyatların sürekli olarak yükseleciğinden endişe etmesinden dolayı paralarını anında tüketmek istemeleridir. Mal ve hizmetlere olan ani talep artış bir anda fiyatların çok üstünde çıkar. Tarihte bugüne kadar kaydedilmiş olan en büyük enflasyon 1946 da Macaristan'daki %13,600,000,000,000,000 enflasyonudur. Macaristandaki bu hiperenflasyon döneminde her 15,5 saatte bir malların fiyatlarını iki katına çıkmıştır. Eğer enflasyonla birlikte aynı zamanda ekonomide resesyon görülüyorsa buna stagflasyon denir.


    Enflasyonla mücadele kapsamında ülkelerin merkez bankaları önemli görevler üstlenir. Merkez bankası, hem enflasyon hemde deflasyon zamanlarında sıkı veya gevşek para politikaları uygulayarak fiyatlardaki aşırı olan bu oynaklığı kontrol altına almaya çalışır.


    Enflasyonun Kaydeni ve Kazananı


    Dünyadaki her şey gibi ekonomide enflasyonun yükselmesi herkesin zararına olmaz. Kimileri bu artıştan zarar görerek çıkarken kimileri ise karlı çıkar.


    Zararlı Çıkanlar:


    Karlı Çıkanlar


    Dünyadaki En Yüksek Enflasyon Oranları


    2020 yılı itibariyle en yüksek enflasyon oranı %2177 ile Venezuela'dadır. Venezuela'yı sırasıyla %471 Zimbabwe ve %167 enflasyon oranlarını ile Sudan takip etmektir. Türkiye, 2020 enflasyon oranları göz önüne alındığında %11.89 oranı ile dünyada 15.sırada bulunuyor. Listenin bir kısmı şöyle, dünyadaki ülkeler enflasyon oranları listesine buradan ulaşabilirsiniz.



    Enflasyon_Nedir?


    Kendimizi Enflasyondan Nasıl Koruyabiliriz?


    Enflasyondan kendimizi korumanın en güçlü yolu, gelirimizi artırmaya çalışmaktır. Eğer enflasyon oranı yıl bazında %5 'lik bir artış gösteriyor ama geliriniz >%5 artıyorsa bu koşulda enflasyonun artışı sizin için önemsizdir. Sabit bir gelir ile çalışıyor ve gelirinizi artırma gibi yollardan mahrum iseniz bu durumda diğer bir seçenek kıymetli varlıklar, hisse senedi veya değerlenen diğer menkul kıymetler yatırımı yapıp gelirinize artırmaya çalışabilirsiniz. Bu tür yatırımlarda her zaman bir risk bulunduğunu göz önünde bulundurmanızda yarar var. Yatırım kararı almadan önce finansal danışmalardan yardım almanız veya kendinizin detaylı olarak bu konulara hakim olmanız sizin için en iyisi olacaktır.


    Published Date:

    December 20, 2020

    Updated Date:

    December 02, 2023