Fyodor Dostoyevski - Biyografi, Hayatı, Ölümü & Kimdir

1821-1881 yıllarında arasında yaşamış olan Dostoyevski, edebiyatta insan psikolojisini en iyi anlayan ve kağıda döken yazar olarak bilinir.

1821 yılında dünyaya gelen Dostoyevski, çocukluğunu babasının çalıştığı hastane etrafında geçirmiştir. Küçük yaşlarda hapishanenin bahçesinde oynarken çoğu toplumun alt kısmını oluşturan halkı gören ve yakından tanıma fırsatı elde eden Dostoyevski, ilerleyen dönemlerde yazacağı romanlarda çocukluk döneminden kalmış birçok olayı bu romanlara taşımış ve bu dönemden yüzyıllar boyunca yaşayan kahramanlar yaratmıştır.

Dostoyevski’nin edebiyat ile tanışması küçük yaşlarda başlamıştır, nenesi tarafından mistik hikayeler, kahramanlar ve peri masalları dinleyerek büyümüştür. Dostoyevski dört yaşına geldiği annesi Dostoyevski’ye İncil’i kullanarak okuma ve yazma öğretmiştir. Belli bir yaşı geçtikten sonra ailesi tarafından zor bir eğitime tabi tutulan Dostoyevski, çocukluk döneminde 19.yüzyılda ünlü olan birçok yazarı okuma fırsatı bulmuştur. Dostoyevski’nin kişiliği her ne kadar kırılgan bir yapıya sahip olsada ailesi, onu dik başlı, inatçı ve gamsız olarak tanımlamışlardır.

Ailesi’nin zoruyla 1837 yılında Nikolayev Askeri Mühendislik Enstitüsüne kayıt yaptıran Dostoyevski aynı yıl içinde annesini tüberkülozdan kaybetmiştir. Annesinin ölümünden iki yıl sonra babasını da kaybeden Dostoyevski’nin sara nöbetlerinin bu dönemde başladığı bilinmektedir. Babasının ölümünden hayli sarsılan Dostoyevski, yine de akademiyi bitirmeyi başarmış ve mühendis olmuştur. Bu dönemde arkadaşlarla sık sık konserlere, baleye ve oyunlara giden Dostoyevski, hayatı boyunca başına bela olacak kumar alışkanlığını da yine bu dönemde kazanmıştır.

Okulu kendi deyimiyle hiçbir zaman sevmemiştir, sevmemesinin nedenini de bilime, matematiğe ve askeriyeye karşı ilgisiz oluşuna bağlamıştır. Dostoyevski’nin çocukluğundan beri ilgi alanları arasında çizim, sanat ve edebiyat her zaman ön sıralarda yer almıştır.

Gördüğü eğitimi sevmemesine rağmen okulu bir şekilde bitirmeye başarmış, mezun olduktan sonrada birkaç yerde Teğmen mühendis olarak çalışmaya başlamıştır. Çalıştığı sıralarda yazma ve okuma iştahı devam eden Dostoyevski ilk yazma girişimini Honore de Balzac’ın Eugenie Grandet çevirisini yaparak başlamıştır. İlerleyen yıllarda başka çevirilirde yapan Dostoyevski, bu çalışmalarından hem maddi hem manevi olarak istediğini bulamamıştır. Zahiri anlamda başarısızlık olarak görülen bu deneyimleri, Dostoyevski’yi kendi romanını yazmaya itmiştir.

İlk romanı İnsancıklar(Poor Folk)’ı 1845 yılında tamamlamıştır. O dönemde birlikte aynı apartmanda yaşayan Dmitry Grigorovich tarafından ünlü birçok eleştirmene ve yazara götürülen çalışma, rus edebiyat dünyasında büyük bir yankı uyandırmıştır. Yayınlandığı 1846 yılında ticari anlamda büyük bir başarı yakalayan roman, Dostoyevski'nin edebiyat dünyasında yavaş yavaş adının duyulmasını da sağlamıştır. İnsancıklar, ünlü eleştirmenler tarafından o dönemde Rusya’nın ilk “Sosyal Romanı” olarak adlandırılmıştır.

İnsancıklar’ın başarısından işinden istifa edip tamamiyle kendini edebiyata ve çalışmalarına adayan Dostoyevski, ileriki dönemlerde, öykü, kısa roman, roman vb çeşitli tarzlarda eserler vermeye devam etmiştir ancak bu edebi eserler İnsancıklar’ın yakalamış olduğu başarıyı ticari anlamda yakalayamamıştır. Hatta bu eserlerin basılması ve dağıtılması için gerekli olan para Dostoyevski’yi finansal olarak zor duruma düşürmüştür.

Gençlik yıllarında özellikle Fransız düşünürlerin sosyalizm düşüncelerinden fazlasıyla etkilenen Dostoyevski, bir süre sosyalizm hareketini destekleyen gruplara katılmış ve bu grup içindeki tartışmalara katılmıştır. Daha sonra şair Aleksey Pleshcheyev tavsiyesiyle, Rusya'daki sosyal reformları destekleyen ve bunun hakkında görüşlerini paylaşan Mikhail Petrashevsky tarafından kurulan Petrashevsky Çemberine katılmıştır.

Rusya tarafından yasaklı kitapları okumak ve bunları dağıtmaktan içlerinde Dostoyevski ’ninde bulunduğu Petrashevsky Çemberi üyeleri suçlu bulunmuştur. Suçlamalar sonrasında yapılan yargılamalardan sonra ölüm cezasına çarptırılan Dostoyevsk’i, idam edilmeye yakın bir zamanda ölüm cezası hapse çevrilmiştir. Hapishanede hayvana bile yaşayamayacağı bir ortamda dört sene geçiren Dostoyevski, cezasını tamamladıktan sonra , kısa bir çalışmanın ardından hapishane hayatı boyunca yaşamış deneyimlerine dayanarak yazmış olduğu Ölüler Evi romanını yayınlamıştır. Bu kitap o dönemde Rusya hapishanelerini anlatan ilk roman olma özelliğini taşıyordu.

1857 yılında Maria Dmitrievna ile hayatını birleştiren Dostoyevski hiçbir zaman mutlu bir evlilik yaşamı sürememiştir. Maria, Dostoyevskinin sara nöbetlerinin başa çıkılamaz olduğunu ve maddi durumunun yetersizliğini bahane ederek çoğu zamanda ondan ayrı yaşamayı tercih etmiştir. Dostoyevski 1864 yılında hem kardeşini hem de eşini kaybetmiştir.

1866 yılına gelindiği zaman edebi olarak kendi çizgisini çoktan yakalamış olan Dostoyevski bölümler halinde ileride kendine büyük başarı sağlayacak olan Suç ve Ceza romanını yazmaya başlamıştır. Serinin ilk iki bölümünü yayınladığı zaman kitap, edebiyat dünyasında çok hızlı bir etki yaratmıştır. Suç ve Ceza tamamlandığı zaman bu romandan yaklaşık olarak 7,000 ruble kazanan Dostoyevski o dönemin şartlarına göre büyük bir meblağ olmasına rağmen bu para borçlarını ödemeye yetmemiştir.

İlk eşinin ölümünden sonra ikinci evliliğini Anna Grigoryevna ile yapmıştır. Anna ile evlenmelerinden sonra dört yıllık bir avrupa seyahatine çıkan Dostoyevski bu seyahati sırasında toplum, din ve politika ile ilgili sayısız denemeleri içeren Günlük üzerinde çalışmaya başlamıştır. Bu kitap önceki yayınlamış olduğu diğer eserlerden daha başarılı olmuş, bundan önceki eserlerinin toplamının iki katından fazla satış rakamına ulaşmıştır. 1881 yılına gelindiğinde sağlık durumu iyice kötüleşen Dostoyevski 9 Kasım 1881 yılında akciğer kanamasından dolayı ölmüştür. Cenazesi, kesin olmamakla beraber 100.000’den fazla insanın katılımıyla defnedilmiştir.