Halâskâr Zâbitân Grubu

Anlamı

Halâskâr Zâbitân (Türkçesi: Kurtarıcı Subaylar) veya Halâskâran (Türkçesi: Kurtacılar) olarak ta bilinen İttihat ve Terakki muhalifi subayların kurduğu ve Hürriyet ve İtilaf Fırkası mensubu bazı kişilerce de desteklenen silahlı askeri bir grup.

Ortaya Çıkış Nedenleri

İttihat ve Terakki Fırkası, tarihe "sopalı seçimler" olarak ta geçen 1912 seçimleri sırasında ordudan ve bürokrasiden aldığı güçle seçim bölgelerinde oy kullanmaya gelen seçmenlere karşı çeşitli baskılar uygulayarak ve sandık başlarında da çok sayıda usulsüzlükler yaparak 1912 genel seçimlerden Hürriyet ve İtilaf Fırkası çatısı altında birleşmiş olan muhalefet karşısında büyük bir zafer elde ederek çıkmıştı. İttihat ve Terakki yanlıları ayrıca, II. Abdülhamid döneminden beri normal bir şekilde işleyen ordu içindeki terfi ve tayin işlerine de karışarak kendilerine yakın subayları gözetir bir politika izlemeye ve muhalif olanların ise yükselmesini engelleyemeye çalışmaktaydılar. Bu durum ordu içindeki bazı subaylar arasında ciddi rahatsızlığa neden olmuştu.

1912 Mayıs-Haziran döneminde örgütlenmeye başlayan Halâskârancıların amacı ülkeyi bir uçuruma doğru götürdüklerine inandıkları İttihat ve Terakki iktidarının devrilmesini sağlamak ve orduyu siyasetin dışına çıkararak siyaset işini siyasetçilere bırakmaktı. Görevlerini tamamlayıp meşrutiyet yönetiminin tam oturmasını sağladıktan sonra kışlalarına geri döneceklerdi. Ancak Halâskâran hareketi zamanla amacından çıkarak İttihat ve Terakki yanlısı asker ve sivil kişilere karşı cephe alan bir muhalefet hareketine dönüştü.

Eylemleri

Halâskârancılar ilk iş olarak ittihatçıları koruduğunu ve eylemlerine göz yumduğunu düşündükleri sadrazam Mehmed Said Paşa ve hükümetini baskı altına alarak istifa etmelerini sağlamaya çalıştılar. Ayrıca çeşitli devlet kurumlarına ve üst düzey devlet yöneticilerine tehdit ve şantaj mektupları göndererek bu kişileri baskı altına almaya çalıştılar. Sait Paşa halkın artık İttihatçılara yüz çevirmiş olması, 1912 Haziran'ında başlayan Manastır İsyanı'nın bir askeri ihtilale dönüşme ihtimalinin ortaya çıkması ve Halâskâr Zâbitân yanlısı subayların baskıları sonucu 16 Temmuz 1912'de istifa etmek zorunda kaldı. Yine bu grubun baskıları sonucu sadrazam Ahmed Muhtar Paşa 4 Ağustos 1912'de meclisi fesh ederek kapatmak zorunda kaldı.

Sonları

Ordu içinde ortaya çıkan ikililik, particilik ve adam kayırmalar Osmanlı Devleti'nin Balkan Savaşları'ndan ağır bir yenilgiyle ayrılmasına neden oldu. Balkan Savaşları devam ederken 23 Ocak 1913 günü Enver Bey ve Talat Bey'in başını çektiği bir grup İttihat ve Terakki yanlısı Bâb-ı Âli'yi basarak bir askeri darbe ile iktidarı ele geçirdiler. Baskından sonra Halâskâran grubu üyelerini tasfiye etmek için harekete geçen İttihatçılar yakaladıklarından bir kısmını sürgüne gönderirken bir kısım grup üyesi ise yurt dışına kaçmayı başararak izlerini kaybettirdiler. Ömrü fazla uzun sürmemiş olan bu grup böylelikle siyasi ve askeri olarak tarihten silinmiş oldu.