İşletim Sistemleri ve İşletim Sistemi Çeşitleri

İşletim Sistemi Tanımı

İşletim sistemi kullanıcı ile bilgisayar donanım arasında çalışan bir yazılım programıdır. İşletim sisteminin temel amacı bilgisayar kullanımı elverişli hale getirmek ve bu işe yaparken bilgisayar donanımlarını en efektif şekilde kullanmaktır. İşletim sistemleri basit işleri yerine getirir; klavyeden veri girişin alma, talimatları işleme ve sonunda işlem sonucunda çıktıyı ekrana gönderme gibi.

İşletim Sistemi Nedir?

İşletim sistemi, programları ve program yardımcı araçlarını çalıştırmak için bilgisayar üzerinde mutlaka bulunması gereken bir alt yazılım katmanıdır. İşletim sistemi, bilgisayar donanımları ile bilgisayar üzerinde yer alan programlar arasında köprü vazifesi yaparak kullanıcının işlemlerini yerine getirmesini sağlar. Bir işletim sistemi olmadan bugün kullanmış olduğumuz programları kullanmamamız söz konusu değildir. Çünkü, bugün sıklıkla başvurduğumuz tarayıcılar, mobil uygulamalar ve bilgisayar üzerindeki diğer yardımcı araçlar işletim sistemi sayesinde bilgisayar donanımlarını çalıştırılabilir ve kullanılabilir. Bir bilgisayarın çalışması ve işletim sistemin bu sistemin nerede olduğunu aşağıdaki eklediğim fotoğraftaki gibi gösterebiliriz.

İşletim sistemi aynı zamanda bilgisayar üzerindeki kaynakların doğru kullanımından do sorumludur. Kimi zaman bilgisayarımızda kaynak yöneticisi adı altında karşılaştığımız kısım aslında işletim sisteminin olmazsa olmaz görevlerinden birini yerine getirir. İşletim sistemi, bilgisayarlar veya akıllı telefonlara bağlı olan hafıza, depolama, işlemci ve giriş çıkış aletlerinin verimli kullanılmasından da sorumludur.

İşletim sistemleri bilgisayar kullanımlarında ilk ve son gördüğümüz şeydir. İlk olarak çalıştırdığımız zaman ekranda bizi karşılayan ilk program işletim sistemiyken cihazımızı kapatırken son gördüğümüz şey yine işletim sistemi olur. İşletim, sistemi bütün bilgisayar sisteminin sorunsuz çalışmasını sağlamakla yükümlüdür.

En kolay tanımlamayla işletim sistemi aslında iki temel şeyi yerine getirir. Birincisi, donanım ile yazılım kaynaklarını yönetmektir. Bu kaynaklar; ekran kartı, ana kart, fare gibi kullanıcıyla iletişimi sağlayan araçlardır. İkincisi ise, üst yazılım programlarının donanım yazılım katman detaylarına inmeden çalışmasını sağlamaktır. Son cümleyi biraz daha detaylandırmak gerekirse telefonlar ve bilgisayarlar üzerindeki donanımları makine dodları(Machine Codes) ile çalışır, ancak yukarıda kullandığımız oyunlar, uygulamalar, word, excel vs... yazılımlar makine kodları ile yazılmamıştır. Bu yüzden bu programların alt donanımları çalıştırmazlar, tam bu noktada işletim sistemi devreye girer, üst yazılım programlarından almış olduğu bilgileri işleyerek donanımların ihtiyacı olan makine kodlarına çevirir ve bu şekilde sistemin çalışması sağlanmış olur.

İşletim sistemin ilk görevi yazılım ve donanım kaynaklarını yönetmek için hayati derecede önemlidir. Bilgisayar üzerindeki işlemler ve uygulamalar CPU'yu ve hafızayı işgal etmek için birbiriyle yarış haline girerler. Bu bağlamda, işletim sisteme adeta iş yerindeki bir yönetici gibi davranarak her kaynağı her sürecin gereksinimlerini memnun etmek için çalışır.

İşletim sisteminin ikinci görevi programlara kullanıcı ve program ara yüzleri sağlamaktır. İşletim sisteminin sağlamış olduğu uygulama program arayüzleri(API) sayesinde programlar bilgisayar farklılığı gözetmeden çalışma yeteneği kazanırlar. Bu ara yüz sayesinde, farklı bilgisayarların farklı donanımsal özellikleri sahip olsa bile işletim sistemi bu farklılıkları ortadan kaldırarak sürecin hatasız çalışmasındaki temel görevi üstlenirler. İşletim sisteminin sağlamış olduğu bu kolaylık sayesinde kullanıcılar alt seviye yazılımları işlemleriyle ilgilenmeden sadece üst programlara odaklanarak işlerini yaparlar.

İşletim Sisteminin Özellikleri

İşletim sisteminin temel özellikleri aşağıdaki gibidir;

İşletim Sistemleri ve Çeşitleri

1. Microsoft Windows

Microsoft tarafından 1980'in ortalarında piyasaya sürüldü. Bu zamana kadar farklı versiyonlarla gelen Microsoft Windows günümüzde bilgisayarlarda en fazla kullanılan işletim sistemidir. Windows'un bu zamana kadar en güncel versiyonları; Windows 10(2015), Windows 8(2012), Windows 7(2009) ve Windows Vista(2007)'dir.

2. MacOs

MacOs eski adıyla OSX, Apple tarafından oluşturan işletim sistemi dizisidir. Apple dizüstü ve masaüstü bilgisayarında otomatik yüklü olarak gelen MacOs'un en güncel versiyonları şöyledir; Mojave(2018), High Sierra(2017) ve Sierra(2016). MacOs, yaygın olarak kullanılsa da dünyada çok fazla tercih edilen bir işletim değildir. Dünyada kullanılan bütün işletim sistemlerin sadece %6'sını oluşturur. ( Kaynak )

3. Linux

Linux, açık kaynaklı işletim sistemleri ailesinin en fazla kullanılan üyesidir. Açık kaynağın anlamı, bu sistem dünya üzerindeki herhangi biri üzerinde değiştirebileceği anlamına gelir, ancak tabi ki bu düzenleme işlemleri kaynak kodları, bu grubu yöneten kişileri tarafından sistemi bozmayacak ve işe yarayacak durumda ise o şekilde sisteme dahil edilir. Linux, diğer işletim sistemlerinin aksine ücretsizdir. Dünya üzerindeki işletim sistemi payı yaklaşık %2 civarındadır. Ancak, çoğu son kullanıcıya hitap etmeyen serverler genelilkel Linux'un kolay özelleştirebilmesinden dolayı bu işletim sistemi üzerinde çalışırlar.

Mobil Cihazlar için İşletim Sistemleri

Yukarıda yazmış olduğum tanımlamalar hem bilgisayarlar ve hem de mobil cihazlar için geçerlidir. Ancak, mobil cihazlar üzerindeki işletim sistemleri özellik bakımından bilgisayar işletim sistemlerine göre daha kısıtlıdır. Telefonlar, tabletler ve mp3 çalarlar gibi mobil cihazlar üzerindeki işletim sistemleri direkt olarak cihazın teknik özellikleri dikkate alınarak hazırlanır. Mobil cihazlarda en fazla kullanılan işletim sistemleri Apple IOS ve Google Android'tir.