Kaşgarlı Mahmut Sözleri, Kaşgarlı Mahmut Atasözleri

At Türk'un kanadıdır.

İşaret olsa yol şaşırılmaz, bilgi olsa söz saptırılmaz.

Deve yük aş olsa, aça az görünür.

Dil ile düğümlenen, diş ile çözülmez.

Onlara Tanrı Türk adını verdi ve onları yeryüzüne hakim kaldı.

Tay at olunca at dinlenir, çocuk adam olunca ata dinlenir.

İyi adamın kemikleri erir, adı kalır.

Çifte kılıç kına sığmaz.

Tahil güneşinin Türklerin burcunda doğduğunu ve Cenab-ı Hakk'ın Türk Hakanlığını göğün felekleri arasına yerleştirdiğini. onları çağın hakanları yapıp dünyaya hükmetmenin dizginlerini ellerine verdiğini, onları tüm beşeriyete memur ettiğini, doğruluğa yönelttiğini, onlara katılanları ve onlar adına çabalayanları güçlendirdiğini böylece istedikleri her şeyi elde ettiklerini ve çapulcuların rezilliğinden kurtulduklarını idrak et ve anladım ki akıl sahibi her insan onlara katılmalıdır, aksi halde onların ok yağmuruna maruz kalır.

Irak yerin haberini kervan getirir.

İnsan şişirilmiş tulum gibidir, ağız açılınca söner.

Aslan kocayınca sıçan deliği bekler

Bir karga ile kış gelmez.

İşaret olsa yol şaşırılmaz bilgi olsa söz saptırılmaz.

Avcı, nice tuzak ve hile bilirse, ayı da onca yol bilir.

Kuru kaşık ağza, kuru söz kulağa yaraşmaz.

Kurt, komşunu yemez.

Gökte ay nasıl bir süsse, Türk için de at öyle bir süstür.

Ağılda oğlak doğunca derede otu biter.

Tanrı tarafından bütün kavimlere sütün kılındı!

Ateş alev ile söndürülmez.

Yaşlı öküz baltadan korkmaz.

Azığı olan yorulmaz.

Faziletin başı dildir.

Kış konuğu ateştir.

Et tırnaktan ayrılmaz.

Yurt gider, töre kalır.

Tembele bulut yük olur.

Selâmetle acele yoktur.

Misk kutusu misk kokar

Dumanı kaldıran islenir.

Eşek sürüsü başsız olmaz.

Ateş demekle ağız yanmaz.

Balık suda gözü dışarıda.

Yaramaz malın sahibi olmaz.

Konuk gelirse devlet gelir.

Varlıklı kişi çabuk kocamaz.

Çoşkun ırmak geçitsiz olmaz.

Tembele eşik dağ geçidi olur.

Kuş tuzağa yem için yakalanır.

Deve silkinse eşeğe yük çıkar.

Sıkıntı ebediyen sırtta kalmaz.

Kişi göğe tükürse, yüzüne düşer.

Cehennemin kapısın açan maldır.

Tanıdık şeytan, yabancıdan iyidir.

İki koç başı bir tencerede pişmez.

İpek yaması ipeğe, yün yaması yüne.

Kaz giderse, ördek göle sahip çıkar.

Ev içinde bakılan buzağı öküz olmaz.

Ekmeyince bitmez, dilemeyen bulamaz.

Talihsiz kişi kuyuya girse yel alır.

Aceleci sinek, süte düşer.

Aç kişi aceleci, tok kişi yavaş olur.

Arslan kükrerse atın ayakları dolaşır.

Küçük iken uğraşan, büyüyünce sevinir.

Dağ, kement eğemez.

Küle üflemektense, köze üflemek yeğdir.

Dağ dağa kavuşmaz, kişi kişiye kavuşur.

Aç olan ne yemez, tok olan ne söylemez.

Şaşmaz ok olmaz, yanılmadık bilgin olmaz.

Ağılda oğlak doğsa, dere boyunda ot biter.

Delik küçük olsa da tapayı, yamayı büyük vur.

Ev sahibi doyurunca, konuğun gözü yolda olur.

Akıllı insan atını, ahmak insan kendini över.

Deveye binip koyun sürüsü içinde saklanılmaz.

Tanrı devlet güneşini Türklerin burcunda doğurmuş, göklerdeki dairelere benzeyen devletleri onların saltanatı etrafında döndürmüş, Türkleri yer yüzünün hakimi yapmıştır.

Yiğit ordu içinde, bilgin mecliste belli olur.

Kan öcle değil, suyla temizlenir.

Kim Tengri Umay'a taparsa oğlu olur.

Ateş dumansız olmaz, genç kişi günahsız olmaz.

Yemeğe tat veren tuzdur ama tuz çanakla yenmez.

Birer birer bin olur, damlaya damlaya göl olur.

Kuru kaşık ağıza faydasızdır, kuru söz kulağa lüzumsuzdur.

Şalvarı sağlam olan nereye istese oraya oturur.

Ağaç ucuna yel deyer, değerli kişiye söz gelir.

Düzlükte sülün ararken, evdeki tavuğu kaçırma.

Peygamberimiz, "Türk dilini öğreniniz; çünkü, onlar için uzun sürecek egemenlik vardır" buyurmuştur. Bu söz doğru ise Türk dilini öğrenmek vacib olur; yok bu söz doğru değil ise akıl da bunu emreder.

Arpasız at aşamaz, arkasız yiğit rakibini yenemez.

Değirmende doğmuş sıçan gök gürlemesinden korkmaz.

Yılan kendi eğriliğini bilmez, deveye boyun eğri der.

Tuzaktan korkmuş kuş kırk yıl çatal ağaç üstüne konmaz.

Kurdun avı ortaklı, kuzgunun avı ağaçta kendine ait olur.

Baba bir kardeşler dövüşürler, ana birler yardımlaşır.

Danışılmış bilgi güzelleşir, danışılmamış bilgi yıpranır.

Bıçak ne kadar keskin olursa olsun, kendi sapını yontamaz.

Saban zamanı sürtüşme olursa, harman zamanında dövüş olmaz.

İki buğra erkek deve itişir, ortada bükelek sineği incinir.

Dövüş olmayınca düzen düzelmez, tipi olmayınca hava açılmaz.

Ağız yese göz utanır.

Kanı kan ile yıkamazlar.

Suyu görmeyince etek toplama.

Cimri kişinin sözü bile yayılmaz.

Atın omuz başındaki yara oğula kalır.

Oğlak iliksiz, çocuk bilgisiz olur.

Uzak yerin haberin kervan getirir.

Kız ile güreşme, kısrak ile yarışma.

Tazının hızlı koşanını tilki sevmez.

Kavun yağma edilse, sahibi iki eliyle kapar.

Hile ile arslan tutulur, zor ile sıcan tutulmaz.

Taş üstünde ot olmaz, yavşak kişide ar olmaz.

Eski mezarlıkta ev olmaz, gevşek topraklı yerde av olmaz.

Karganın kocamışını kim bilir, kişinin gönlündekini kim anlar.

Devlet alâmeti bilgidir.

Delikli inci yerde kalmaz.

Emzikli kadın iştahlı olur.

Şaşkın konuk ev sahibini ağırlar.

Ulu kişiyi ululuyan, devlet bulur.

Teke eti ilaç olur, keçi eti yel olur.