Lij İyasu Kimdir?

İsminin Anlamı

Lij İyasu veya V. İyasu (4 Şubat 1895 - 25 Kasım 1935), 1913-16 arasında sözde (taç giymediği için) Etiyopya imparatoru. Etiyopya imparatorları geleneksel olarak kraliyet isimlerini taç giydikleri gün alırlardı. Ancak İyasu, taç giymediği için daha çok Lij İyasu olarak bilinir. "Lij" kelimesi kraliyet kanından olan anlamına gelmektedir.

Soyu

Lij İyasu, II. Menelik döneminde Wollo'da doğdu. Annesi Woizero Shoaregga, Menelek'in en büyük kızıydı. Wollo Valisi olan Babası Ras Mikael ise zorla Hristiyanlığa geçirildiği 1875 yılına kadar bir Müslümandı ve ismi de Muhammed Ali'ydi.

Birinci Dünya Savaşı Sırasında İzlediği Siyaset

Birinci Dünya Savaşı sırasında her iki tarafta Etiyopya'yı kendi saflarında savaşa sokabilmek için yoğun diplomatik çaba harcadılar. Almanların ve Türklerin, ilki 1915 yılı Şubat'ında Leo Frobenius ve ikincisi Haziran'ında Salomon Hall tarafından olmak üzere İtalyan sömürgesi Eritre üzerinden Etiyopya'ya ulaşma girişimleri başarısızlıkla sonuçlandı.

Etiyopyalı devlet adamlarının ve halkın çoğu, İttifak Devletleri'nin ilk başarılarından etkilenmişti. Ayrıca Osmanlı Devleti'nin Etiyopya elçisi Ahmed Mahzar Bey, İyasu ile görüşerek onu ikna etmeye çalışıyordu. Almanya ve Osmanlı Devleti, Etiyopyalılar'dan Eritre'deki İtalyan kuvvetlerini bölgeden çıkarmalarını istediler. Almanlar, İtilaf Devletleri'ne karşı savaşacak olan Etiyopya birliklerinin savaş sırasında ele geçirecekleri veya işgal edecekleri bütün yerlerin savaştan sonra kendilerine verileceğini vaat etti.

Devrilişi ve Sonrası

Lij İyasu, zamanının çoğunu ülkesinin Somali ve Afar bölgesindeki Müslümanların arasında geçiriyordu. Daha sonra kendisine eş olarak birkaç tane Müslüman hanım aldı ve kısa bir süre sonra İslam'a girdiğine dair söylentiler yayılmaya başladı. Almanların ve Türklerin yanında savaşa katılma fikrini iyice benimsemiş olan İyasu, İngiliz ve İtalyan güçleri ile savaşmakta olan Somalili milliyetçi Seyyid Muhammed Abdullah Hasan'a Osmanlıların da desteği ile silah ve mühimmat göndermeye başladı.

Etiyopyalı ileri gelenler ve kilise, Hıristiyanlığın doğudaki kalesi olarak gördükleri ülkelerinin geleceği ile ilgili endişeye kapılarak harekete geçmeye karar verdiler . Ortodoks kilisesi isteksizce de olsa Iyasu'yu aforoz ederek mürted olduğunu ilan etti. 27 Eylül 1916'da görevinden alındı. İyasu cevap olarak, bir ordu topladı ise de yenilerek kaçmak zorunda kaldı. 1921'de yakalanarak hapse atıldı. İngiltere, Fransa ve İtalya, Etiyopyalı soyluları İyasu'ya karşı harekete geçmeleri için kışkırtmışlardı. İyasu'nun devrilmesinden sonra İngiltere'nin Etiyopya Büyükelçisi Wilfred Thesiger'in Londra'daki Dışişleri Bakanlığı'na: "Etiyopya'da iktidar artık bize dost olanların elinde ve bundan sonra Etiyopya'nın savaşa girme ihtimali ortadan kalkmıştır." diye bilgi verdi.