Malcolm X - Biyografi, Sözleri, Ölümü & Kimdir

“Bir insanı anlamak için o insanın ta doğumundan itibaren bütün hayatının gözden geçirilmesi ve çok iyi bilinmesi gerekmektedir. Başımızdan geçen her olayın kişiliğimizin oluşmasında az çok etkisi vardır. Geçirdiğimiz her tecrübe, kişilik dediğimiz o bileşimin bir unsurudur.” diyor Malcolm-X.

Bende kalemimin bana müsade ettiği kadar bu büyük insanı çok fazla öznel yoruma girmeden anlatmaya çalıştım.

ÇOCUKLUĞU

Malcolm Little(İlk Soyadı), dünyaya gelmeden önce Amerika’daki Siyahlar fakirlik, sefalet ve işkence içinde hayatlarını sürdürüyorlardı. Malcolm daha dünyaya gelmeden babası ve ailesi beyaz vahşetine fazlasıyla maruz kalmışlardı. Malcolm’un babasının altı kardeşinden dördü beyazlar tarafından katlediliyor. Kardeşlerinden üç başından vurularak, birisi ise linç edilerek. Malcolm daha hayata gelmeden Amerikan beyazları tarafından siyahlara karşı akıl almaz boyutlarda işkenceler vardı. Beyazlar, siyahları çoğu sosyal haktan mahrum ediyor, mahallerine almıyor, istedikleri meslek sahibi olmayı engelliyor, belirli bir bölgelere hapsediyor ve çoğu zamanda öldürüyorlardı.Malcolm doğduğu zaman, siyah-beyaz olarak bölünen Amerika’da atalarından kalan bütün sorunları miras olarak taşıyordu.

Malcolm’un sekiz kardeşi vardı. Doğmadan önce ailesinin yaşamış olduğu bölgede siyahlar beyazlar tarafından istenmiyorlardı. Mahallede sayıları bir elin parmaklarını geçmeyen siyahlar ise, çoğu zaman beyazların saldırılarına ve kışkırtmalarına maruz kalıyorlardı. Çoğu siyah gibi Malcolm aileside bu cehaletten kendine düşen payı alıyordu. Annesi Malcolm’a hamileyken, Klux Klan’ı tarafından evlerine molotof kokteyli atılıyor ve evlerini çıkan yangında kaybediyorlardı. Zorunlu olarak yurtlarından çıkarılan aile, zencilerin çoğunlukla olarak yaşadığı şehrin kırsal kesiminde babasının yapmış olduğu tahtadan bir göz evde 10 kişi yaşamaya mahkum ediliyordu.

Malcolm bu atmosferde dünyaya gelir. Çocukluğunun ilk yıllarında babası bir gece vakti beyazlar tarafından öldürülülür. Babasının cesedi bulunduğu zaman vücudunun yarısı yoktur, anlatılanlara göre babası bir göl kenarından bulunduğu zaman vahşi hayvanlar tarafından parçalanmış sanılır. Ancak, yaşadıkları yerlerde vahşi hayvanlar yoktur. O dönemde siyahlara karşı yapılmış olan katliamlar çok sıradanlaşmıştır. Babasının ölümünden sonra olayın failleri ile ilgili tek bir gelişme olmaz. Sadece babasının ölümünde değil, beyazların siyahlara olan davranışlarında ve eylemlerinde olayların üzerine bilerek gidilmiyordur.

Malcolm, babasının ölümünden sonra bir ailenin yanına evlatlık olarak verilir. Bu ailenin imkanları, sekiz kardeşi beslemek zorunda kalan öz annesine göre daha yerindedir. Bu ailenin yanında eğitim imkanı da elde eder, o dönemde çoğu siyah çocuk bu olanaktan mahrumdur. Evlatlık olarak verildiği aile, daha çok beyazların oturduğu bir mahallede yaşamlarını sürdürmektedir. Sınıftaki öğrencilerin çoğunluğunu beyaz öğrenciler oluşturuyordur. Malcolm, sınıftaki diğer öğrencilere nispeten daha başarılıdır. Hem okumayı hem araştırmayı seviyordur. Bir gün sınıf öğretmeni Molcolm’u yanına çağırır ve ona ne olmak istediğini sorar. Malcolm her zaman avukat olmayı istediğini bunun hayali olduğunu söyler. Öğretmen ise Malcolm’u kendi dünyasında ‘Daha Gerçekçi” olmaya davet eder ve devamında Marangozluk, Tamircilik gibi daha önemsiz bir başka meslek sıraladıktan sonra, bunları arasında bir seçim yapmasının kendisi için daha gerçekçi bir hedef olacağını söyler. Ülkede siyahların avukat olmasını engelleyen bir yasa yoktur. Problem beyazların kafasında oluşturmuş olduğu Zenci ve Siyahi imajıdır, beyazlara göre bir zencinin avukat olması mümkün değildir.

Bu olaydan sonra Malcolm karamsarlığa kapılır ve okuldaki derslerle olan ilişkisini keser. Çünkü okumak istemiyordur, okusa bile herhangi bir işe yaramayacaktır. O zaman neden okuyayım diye düşünür. Okumaktan ve okuldan kopuş dönemi Malcolm için başlamış olur.

GENÇLİĞİ

Malcolm, okul ile ilişkisini sınırladığı zamanlar gençliğini ilk dönemlerine denk gelir. Okumanın, mevcut şartlar altında fayda getirmeyeceğini düşünür. Bir çıkış yolu arayıp yaşadığı yerden de uzaklaşmak ister çünkü Malcolm’u bu şehirde tutan okuma sevgisi beyazlar tarafından yıkıma uğratılmıştır. Okula devam etmektedir ancak dersleri eskisi kadar iyi değildir ve artık öğrenmeye karşı eski bağlılığını kaybetmiştir. Bir gün Boston’dan ablası, Malcolm’u ve kardeşlerini ziyarete gelir. Gitmeden öncede Malcolm’a uygun bir vakitte Boston’a gelmesini söyler. Fırsatını bulup Boston’a giden Malcolm, şehri ilk ziyaret ettiğinde Nebraska’dan çok farklı bir manzara ile karşılaşır. Boston’da zenciler akşamları çıkabilmekte, serbestçe dolaşmakta hatta beyazların yaptığı meslekleri yapabilmektedir. Ablasından rica edip kendisini Boston’a aldırmasını söyler. Boston’a geldikten sonra okula bir süre devam eden Malcolm, okumanın kendisine göre olmadığını düşünür. Okulu bırakarak günübirlik işlerde çalışmaya başlar. Bir süre bu işlerde çalıştıktan sonra bir tiyatro salonunda ayakkabı boyama başlar. Bu iş Malcolm’un hayatında köklü bir değişikliği neden olur. Bu tiyatorada çalışan diğer zencileri gözlemler, gözlemlerine göre kendisi ile hemen hemen aynı işi yapmalarına karşın, maddi durumları kendisinden çok daha iyidir. Sebebini ise çok fazla vakit geçmeden öğrenir, tiyatorada çalışan diğer zenciler bir yandan günlük işlerini yaparken bir yandanda uyuşturucu satmaktadırlar. Genç Malcolm, paranın ve şehvetin cazibesine kapılıp uyuşturucu satmaya başlar. Bir süre uyuşturucu satarak iyi para kazanmaya başlar. Eline geçen parayla yeni elbiseler alır, barlarda takılır ve günü gün eder. Hayatının artık yoluna girdiğinden emin olan Malcolm, uyuşturucu ticaretini büyütmeye devam eder. Olaylar Malcolm’un istediği gibi devam ederken ve bir anda polis’in takibine takılır. Mimlenen Malcolm’un Boston’da çok fazla hareket kabiliyeti kalmaz.

Boston’dan sonra başka bir yere gitmeyi ve işlerini orada sürdürmeyi düşünür. Uzun zaman nereye gideceğine karar vermeye çalışır ve sonunda Newyork’un Harlem semtine taşınmayı uygun bulur. Newyork, ilk başlarda Malcolm’u büyülemiştir. Harlem’e taşındıktan sonra bir takım önemli olmayan, sadece karnını doyurabileceği işler yapar ancak Boston’dan kalan uyuşturucu işini yapmak içinde her zaman fırsat kollar. Tekrar fırsatını bulup uyuşturucu satmaya başlar uyuşturucuları genellikle tanınmış simalara ve sanatçılara satmaktadır. Boston’daki gibi bir süre sonra Newyork polisi Malcolm’un peşine takılır. Sürekli olarak gözetim altındadır bundan dolayı uyuşturucu satmak için uygun an bulamaz. Uyuşturucu satışından gerekli para kazanamayan Malcolm’un Harlem Mafyası ile de arası bozulur. Zorunlu olarak ablasının yanına Boston’a tekrar dönme kararı alır. Boston’da uyuşturucu satamayacağını bilen Malcolm bir grup arkadaşıyla birlikte hırsızlık yapmaya başlar. Hırsızlık yaparken elde ettiği bozuk ve değerli bir saati tamir yaptırmak için bir saatçiye bırakır. Saat, Malcolm’un yakalanmasına sebep olur ve hırsızlıktan dolayı mahkemeden 10 yıl hapis cezası alır.

HAPİSHANE YILLARI

Hapishaneye atıldıktan sonra Malcolm bu olayı bir türlü içine sindiremez. Hapishanede türlü türlü olaylar çıkarır devamında da hücreye kapatılır. İçerde; dine, insana, yaşama ve beyazlara yüksek sesle küfürler savurur. Hapishane arkadaşları bu davranışlarından ötürü Malcolm’a “İblis” adını takarlar.

Malcolm’u hapishanede küçük kardeşi Reginald ve ablası Ella sık sık ziyaret ederler. Bir gün kardeşi Reginald, Malcolm’a Müslüman olduğundan ve Elijah Muhammed diye birinden bahseder. Malcolm dine ve inanca çok önyargılı olmasına rağmen, kardeşini söylediklerini dinler. Kardeşine karşı hep güven duymuştur, kendisinden bir yanlış gelmeyeceğini düşünür. Gittikçe kardeşinin söylediklerine ısınır ve ani bir kararla Müslüman olur. Müslüman olduktan sonra hayatını bir anda değiştirir. Domuz yemeyi, içki ve sigara içmeyi bırakır. Hapishane yıllarında Elijah Muhammed’e her gün mektup yazar.Elijah Muhammed, Malcolm’un yazdıklarını hiçbir zaman geri çevirmez ve içtenlikle karşılık vermeye çalışır. Müslüman olduktan sonra,ablasından kendisini Boston’daki bir hapishaneye aldırmasını rica eder. Boston hapishanesi diğer hapishanelere göre daha rahattır ayrıca mahkumların tuttukları yerlerde demir parmaklık yoktur. Boston hapishanesinde kendini rahat hissetmeye başlar, çocuklukluk yıllarından beri okumayan Malcolm içinde tekrar okuma hevesi duyar. Gündüzleri kendisini hapishanenin kütüphanesine kapatır, akşamları ise hücresine düşen bir ışık hüzmesinden saatlerce kitap okur. Felsefe, Biyoloji, Müzik, Sosyoloji ve Filoloji gibi çeşitli türlerde kitabı okuma fırsatı elde eder. Günün tamamını kitap okumaya ayıran Malcolm, sadece üç saat uyur. Hapishanede yedi yıl kalan Malcolm çıktığı zaman genel kültürünü artırmış ve olaylara bakışı çok değiştirmiştir.

MÜSLÜMAN VEKİLLİK YILLARI

Hapishaneden çıkar çıkmaz ilk iş Chicago’da yaşayan Elijah Muhammed ile görüşmek olur. Çünkü Malcolm’u değiştiren ve ona tekrar doğruyu gösterinin Elijah Muhammed olduğunu düşünür. Elijah Muhammed’le sürekli irtibatlı olarak hayatını devam ettiren Malcolm. Elijah Muhammed’den gelen Siyah Müslümanlar Topluluğu vekili olma görevini kabul eder. Amerikada bu cemaatin temel amacı hem siyahların yaşadıkları sıkıntıları gidermek hem de siyahların Müslüman olmalarını sağlamaktır. Malcolm bu görevi kabul etmesindeki nedenlerinden biride , siyahların uğramış oldukları haksızlıkların beyaz Amerikalılar tarafından yontulmuş olan Hristiyanlık olarak görür. Malcolm, müslüman olduktan sonra Little olan soyadını X olarak değiştirir. X harfi kökenlerinden koparılmış ancak sonradan hatırlanamayan soyadlarını simgelemektedir. 1950 yıllarında çok fazla Siyahi Müslüman tarafından bu soyadı kullanılmıştır.

Malcolm’un görüşüne göre Hristiyanlık sadece beyazlar için vardır ve siyahlara hiçbir faydası yoktur. Siyahların kurtulmasının tek çarelerinden biride Müslüman olmalıdır. Vekil seçildiği zaman, cemaatteki Müslüman Siyahların sayısı 100 kadardır. Malcolm X, ilk iş olarak cemaatin sayısını artırmak ister. Bunun için sürekli olarak eskiden yaşamış olduğu yerlere giderek konuşmalarıyla siyahları bilinçlendirmeye çalışır. Konuşmalarını kimi zaman sokakta, kimi zaman markette, kimi zaman cemaat mabedlerinde, kimi zaman ise konferans salonlarında yapar.. Malcolm X ve arkadaşlarının gayretleriyle kısa zamanda çok yol alınır. Amerikanın çeşitli yerlerinde mescitler ve mabetler açarlar. Sayıları gitgide artmaktadır, bir süre sonra Elijah Muhammed herhangi bir mabedi ziyaret etmek istediğinde, Elijah’ı karşılayacak en az 100 araçlık konvoy oluşturabilirler. Hayatına, vekillik görevinin vermiş olduğu sorumlulukla yoğun tempoyla devam ederken Elijah Muhammed tarafından bir anda cemaatten dışlanır. 10 yıllık görevi boyunca doğru dürüst uyumayan, dişini tırnağına takan Malcolm X, bu karar sonrasında öfkeyle karışık şaşkınlık duyar. Malcolm X, daha sonları bunun nedenini Elijah Muhammed’in kıskançlığını olduğunu söyler. Çünkü, Dünyada ve Amerika’da herkes Malcolm’u tanımaktadır. Elijah Muhammed adı ise çoğu kişi tarafından bilinmez. Bu olaylar sonrası bir süre inzivaya çekilir.

MEKKE YILLARI VE SONRASI

Elijah cemaatinden dışlandıktan sonra düşünmeye ve gezmeye hayli vakti kalan Malcolm X, haç vazifesini yerine getirmek için Suudi Arabistan’a geçer. Mekke’ye gitmeden önce Malcolm X’in kafasında sadece iki tür insan vardır; Beyazlar ve Siyahlar. Mekkede ve Mekke sonrasında yapmış olduğu Afrika ziyaretlerinde ise bu görüşü kökten değişir. Gezmiş olduğu çoğu yerde insanların arasında beyaz ve siyah ayrımının bulunmadığını, renk ayrımı gözetmeksizin herkesin birbirine sevgi ve saygıyla davrandığını görür. Bu gözlem kendi içinde belirlenmiş olduğu siyah ve beyaz sorunun kafasından söküp atmasına neden olur. (Yorum: Malcolm X’in çok esnek bir karaktere sahipmiş. Yanlış olduğu bir düşünce veya eylem var ise bunu düzeltmekte hiç bir zaman tereddüt etmemiş. Belkide bu insanların büyüklükleri buradan geliyordur. Yanlış bir karar verdikleri zaman, kendilerine dönüp "Bu yaptığın yanlışmış" deme kudretine sahipler)

Bu geziden sonra, Amerika’da yaşanan probleme tekrar bir teşhis koyma zorunluluğu hisseder kendinde. Seyahattan önce Malcolm X’e göre Siyahlar iyi, Beyazlar kötüdür. Siyah-Beyaz sorunun sadece Amekira’da olduğunu gözlemleyen Malcolm, konuşmalarını bu yönde değiştirir. Mekke gezisinde Kral Faysal konuşma ve tanışma fırsatı elde eder. Ayak basmış olduğu her yerde halk tarafından büyük bir coşkuyla karşılanır. Üniversitelerde, elçilik davetlerinde, ayak üstü sohbetlerde Amerika’da yaşanan Afro-Amerika sorununu sürekli olarak dile getirir. Malcolm X, Amerika'da yaşanan olayları tanımlarken, Amerikalı beyazların söyledikleri gibi bunun “Sosyal Hak Arayışı” değil, “İnsanlık Hakkı Arayışı” olduğunu üstüne basa basa belirtir. Mekke’de ismini değiştirir, artık adı El-Hacc Malik El-Şahbaz olmuştur. Yazmış olduğu mektupların altına artık paraf olarak bu ismi atar.

Haç dönüşünde Amerika Malcolm X beklemektedir. Çünkü, Malcolm X ziyareti sırasında Amerika medyasında gazeteler ve dergiler, zencileri isyana teşvik eden ve büyük olayların yaşanmasına sebep olacak kişi olarak lanse etmektedir.(

Yaşamının en güzel ve verimli dönemlerinde bir grup gangster tarafından konuşma yaparken 1965 yılında şehit edilir. Çalışmasının ve azminin temel zeminini, Amerika’da yaşayan Afro-Amerikan Siyahların özgürlük mücadelesini oluşturmuştur. Mücadelesini her zaman “İnsan Hakları” ve “Özgürlük” çerçevesinde tanımlamıştır. Gerçeği aramaktan katiyen vazgeçmemiş, daima savaşının en önünde yer almıştır. Mekanın Cennet olsun.

SÖYLEMİŞ OLDUĞU BAZI SÖZLER

Günümüz hızlı dünyasında derin düşünceye ve tefekküre yer yok.

Erdemi, herşeyi gören ama kendisine gelince kör kesilen göz ehlinden öğrenmek gerekiyor.

Bir insan istemediği meseleleri zihninden silip atar ve bunlar için bilinçaltı bir takım savunma mekanizmaları geliştirir.

Eylem halindeki cehaletten daha korkunç bir şey olamaz.

Büyüklerin küçüklerden alacağı bir ders vardır; başarısızlığa uğramaktan utanmamak , toparlanıp bir daha denemek.

Sadece sorulmamış sorular aptalcadır.

Sadece kabullenilmiş suç gerçeği hazmeder.