Mısır'ın Genişlemesi (1805 - 1914)

Osmanlılar'ın Mısır'ı Fethi ve Fransız İşgali

Yavuz Sultan Selim'in 1516 Mercidabık ve 1517 Ridaniye Savaşları sonunda Osmanlı topraklarına katılan Mısır'da, zamanla güçlenen Memlük (Kölemen) beyleri 18. yüzyılda iktidarı yeniden ele geçirdiler. Ortadoğu'da büyük bir Fransız İmparatorluğu kurmayı hedefleyen Napolyon Bonapart 1798'de Kahire yakınlarındaki Piramitler Savaşı'nda Osmanlı-Memlük kuvvetlerini bozguna uğratarak Mısır'ı ele geçirdi. İngiltere ve Osmanlı Devleti'nin müdahalesi sonucunda yenilgiye uğrayan Fransızlar 1802 yılında imzaladıkları El Ariş Antlaşması ile Mısır'ı terk ettiler.

Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın Mısır'ın Yönetimini Ele Geçirmesi

Fransızlara karşı çarpışmak üzere Mısır'a gönderilen gönüllülerden oluşan bir birliğin komutanı olan Kavalalı Mehmet Ali Paşa zamanla Kahire'de çok güçlenince Osmanlı padişahı III. Selim tarafından 1805'de Mısır'a vali olarak atandı. 1811'de Mısır'daki Memlük egemenliğine kesin olarak son veren Mehmed Ali Paşa, 1811-18 Osmanlı-Suudi Savaşı sırasında Mekke ve Medine şehirlerinin de yer aldığı Hicaz Bölgesi ile Yemen ve Arabistan'ın kalbi konumdaki Necd bölgesini ele geçirdi. 1824 yılında güneydeki Func İmparatorluğu'nun üzerine gönderilen 25.000 kişilik bir Arnavut birliği bu devletin topraklarını ele geçirerek Sudan'ın fethini tamamladı. Kavalalı Mehmet Ali Paşa, 1824 yılında Osmanlı Devleti'nin isteği üzerine Rum isyancılara karşı savaşmak üzere Yunanistan'a bir donanma ile 17.000 kişiden oluşan iyi eğitimli bir kara ordusu gönderdi. Ancak 1827'deki Navarin faciası Kavalalı'nın Mora valiliği hayallerini sona erdirdi.

Osmanlı-Mısır Savaşları

Mehmet Ali Paşa'nın 1831'de oğlu İbrahim Paşa komutasındaki bir orduyu Suriye üzerine göndermesi Osmanlılar ile arasının açılmasına neden oldu. 1832'de Konya yakınlarındaki muharebede Osmanlı kuvvetlerini yenilgiye uğratan Mısır kuvvetleri Kütahya'ya kadar ilerlediler. 1833 Yılında imzalanan Kütahya Antlaşmasına göre; Adana, Suriye, Filistin, Lübnan ve Arabistan Yarımadası ile Girit adası Mısır'a veriliyordu. İki ordu 1839'da Nizip yakınlarında bir kez daha karşılaştı ancak Osmanlılar bu savaşı da kaybetti ve Anadolu'yu savunacak bir ordu kalmadı. İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya'nın araya girmesi ile 1840 yılında Osmanlı Devleti ile Mısır arasında imzalanan Londra Antlaşması ile Adana, Suriye, Filistin, Lübnan ve Arabistan Yarımadası ile Girit adasının yönetimi yeniden Osmanlılar'ın eline geçti. Mısır ve Sudan'ın yönetimi ise Kavalalı Mehmet Ali Paşa ve oğullarına bırakıldı.

1880'de kadar Fetihler

1880 Yılına gelindiğinde Mısır'ın toprakları bugünkü Mısır ve Sina yarımadası dışında Sudan'ın tamamı ile Libya, Çad, Orta Afrika Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Uganda, Etiyopya, Eritre, Cibuti, Somaliland ve Somali'nin bazı bölgelerini kapsıyordu.

1882 İngiliz İşgali ve Sonrası

1882 Yılında Mısır'da Arabi Paşa önderliğinde milliyetçi bir ayaklanma çıktı. Bunun üzerine harekete geçen İngilizler İskenderiye'yi bombaladılar ve İsmailiye'ye de asker çıkararak Mısır'ı işgal ettiler. Ülke bundan sonra görünüşte Osmanlı Devleti'ne bağlı gibi gözükse de gerçekte İngiltere tarafından yönetildi. 1914'te başlayan Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti Almanya'nın yanında savaşa girince İngilizler Mısır'ı resmen koruma altına aldıklarını ilan ettiler. Osmanlılar bunu kabul etmediler ancak Mısır'ı kurtarmak için girişmiş oldukları 1915 Kanal Cephesi harekatı başarısızlıkla sonuçlandı. Lozan Antlaşması'nın 17. maddesi gereği Türkiye Cumhuriyeti'de Mısır ve Sudan üzerindeki tüm haklarından vazgeçtiğini resmen kabul etti.