Montaigne: Denemeler(Kitap)

Michel de Montaigne, rönesans döneminin en etkileyici figürlerinden biri. 1533 - 1586 yılları arasında yaşamış. Montaigne,1572 yılında çalışmış olduğu işini ve bu zamana kadar yapmış olduklarını bir kenara bırakarak zamanını bir şey yapmamaya, kitaba ve kendini tanımaya ayırmıştır. Bu dönemde, kütüphanesindeki kitaplardan ve kendi tecrübelerinden yararlanarak deneme yazmaya başlamıştır. Denemelerin, bir edebi eser olarak tanınması ve kabul edilmesi Montaigne sayesinde olmuştur. Montaigne yazar olarak birçok dünyaca ünlü yazara da ilham kaynağı olmuştur. Kitaplarından ve kendisinden etkilenen yazarlar arasında William Shakespeare, René Descartes, Ralph Waldo Emerson, Stephan Zweig, Friedrich Nietzsche ve Jean-Jacques Rousseau gibi dünyacı ünlü kişilik yer almaktadır. Montaigne kendi döneminde daha çok yazarlığa ile değil devlet adamlığı ile öne çıkmıştır. Aynı zamanda "Que sais-je?" (Ne Biliyorum?) soru cümlesiyle de ünlüdür.

Montaigne, denemelerini yazarken sadece bir konuya, nesneye ve duruma bağlı kalmamıştır. Kitabın konuları arasında din, yaşam, sevgi, şiir, arkadaşlık ve tecrübe gibi çok farklı türlerde deneme bulunmaktadır. Montaigne denemelerine başlarken bir kitap yazacağım iddiasıyla başlamamıştır. Zaman içinde bu denemelerin sayısı çoğalmış ve bir kitap haline almıştır.

Bir denemesinde, yıllar içinde içmiş olduğu beyaz şarabı değiştirip kırmız şarap geçmiş olduğundan ve sonra tekrar beyaz şarap içmeye döndüğünden, diğer denemesinde ise yaşlandıkça kafasını daha sıcak tutmak için giymiş olduğu kalın şapkalardan bahseder. Montaigne, okurlarıyla zaman farkı gözetmeksizin samimi bir içtenlikle ilişki kurar. Eğer yaşadığı dönemi veya kendisi hakkında bilgi sahibi olmasaydınız, kendisini bu çağda yaşıyor sanırdınız. Bir anlamda kendi yaşadığı döneminin bu çağdaki elçisidir.

Yazmış oldukları öğretici ve geliştirici değil aksine eğlendiricidir. Montaigne çevresini, toplumunu ve kendisini merakla inceler. Merak duygusu Montaigne diğer yazarlardan ayıran en önemli unsurdur. Denemelerinde, insanı ilgilendiren savaş, aşk ve toplum yapısı gibi kapsamlı konulardan sıklıkla bahsetmez kimi zaman en küçük şeyleri bile yazılarına konu eder. Kimi zaman banyoda insanı endişelendiren konulardan, yemek yerken konuşmaktan, erken yataktan kalkma zorunluluğunun nasıl insanın canını sıktığından veya uyurken ne giymeli konusundan bahseder.

Montaigne göre, İnsan eğer dünyayı ve evreni anlamak istiyorsa ilk önce bu işe kendinden başlamalıdır. Çünkü evren bütün yapısıyla insanın içinde yer almaktadır. İnsan, eğer çevresine dikkatli bakabilir ve gözlemleyebilir ise en önemsiz görünen konularda veya en küçük nesnelerde kendini bulabilir. İnsan yaşamında, en büyük gaye kendisini tanımlama ve tamamlama gayesidir. Peki bir insanın kendini tamamlaması nedir? Montaigne göre insan kendini hiç bir zaman tamamlayamaz çünkü zamanla birlikte insan sürekli bir değişim ve gelişim içindedir. İnsan için önemli olan, içinde bulunduğu durumu ve koşulu kabul etmek ve öylece yaşamaya çalışmaktır.

İyi okumalar