Norveç Hakkında Genel Bilgiler

Ülkemizdeki ekonomiyi, siyaseti, toplumu ve ülke içinde yaşamak için gerekli olan diğer faktörleri düşündüğümüz zaman, İskandinav ülkelerine her zaman gıptayla bakmışızdır. Dünyanın en yaşanılabilir ülke sıralamasında ilk sırayı çeken Norveç'e, isterseniz genel hatlarıyla birlikte bakalım.

COĞRAFYA, YERLEŞİM VE NÜFUS

Norveç İskandinav yarımadasının yarısını kaplar. Anayasal monarşi ile yönetilir ve resmi adı Norveç Krallığı ‘dır.

Ülke nüfusun yarısından fazlası Norveç'in güneyinde yer alan başkent Oslo ve çevresinde yer alan Bergen ve Trondheim şehirlerinde yaşar. Ülkenin kuzeyinde veya ülkenin merkezindeki yerlerde nüfus oranını az olmasının sebebi hem coğrafyanın yaşama elverişli olmaması hem de iklimin çok sert olmasındandır. Ülkenin yüzölçümü 323.787 km2 olup, Türkiye'nin yarısı kadardır. Norveç coğrafi yerleşim olarak doğudan İsveç, Finlandiya ve Rusya ile komşu, diğer yönleri ise atlantik okyanusuna açılır.

Norveç'in kıyı şeritleri fiyortları ile ünlüdür. Buzulların oluşturduğu fiyortlar, ülkenin batısından yaklaşık olarak 50,000 adet adanın ve adacığın oluşmasına neden olmuştur. Ülke ortalama olarak 500 metre yüksekliğe sahiptir. Norveç'in kuzeyinde 2000 metreye kadar aşan dağlar vardır. Norveç dağları, Himalayalar dağ sırasındaki dağlar kadar yüksek olmasa da , hiçbir dağcının tırmanmaya cesaret edemeyeceğe kadar diktirler. Norveç'in kuzeyinde yılın belirli zamanlarında Kuzey Işıkları görülebilir.

Norveç, Gece Güneşi Diyarı ismiyle de bilinir. Ülkenin nüfusu 2020 yılındaki tahmini rakamlara göre 5,420,000 dir. Nüfusun çoğunun ülkenin kendi halkı olan Norveçliler oluşturur, azınlık ve mülteci sayısı diğer iskandinav ülkelerine nazaran çok daha azdır. Norveçliler hariç nüfusu oluşturan en büyük topluluklar 20,000 kişiyle Samiler ve 30,000 kişiyle Finlerdir.

Ülke nüfusun yarısından fazlası başkent Oslo ‘yuda içine alan Østlandet bölgesinde yaşar. Norveç dünyanın en huzurlu ve en yaşanılabilir ülkeleri sıralamasında dünyada ilk sırada yer alır, bu yaşam standardı insanların ortalama yaşam sürelerini de artırmıştır, erkeklerde ortalama yaşam süresi 75 iken kadınlarda ise 81 ‘dir. Ancak ülke giderek yaşlanmakta ve doğum oranları hızla düşmektedir, ülkenin doğum oranı dünya ortalamasının yarısı kadardır. Aynı zamanda dünyanın en düşük suç oranına sahip ülkelerinden biridir.

Ülkenin nüfusunun çekirdeğini etnik köken olarak İskandinav ırkı oluşturur, bu bölgede yaşayan insanlar tipik İskandinav genetik mirasına sahiptirler. Hem erkekler hem de kadınlar uzun boylu, mavi gözlü(% 60 - 70) ve açık tenlidir.

İKLİM

Norveç, enlem olarak kuzeyde ve deniz seviyesinden hayli yüksek olmasına rağmen, düşünülen aksine soğuk değil, özellikle körfez akıntılarından dolayı diğer kuzey ülkelerine nispeten daha sıcak bir iklime sahiptir. Yazları ılıman bir iklime sahip, kışları ise soğuktur. Yazları sıcaklık ortalama 15 -20 derecede seyrederken, en sıcak olduğu Haziran aylarında ortalama sıcaklık 30 dereceye kadar çıkmakta, en soğuk kış döneminde ise sıcaklık -3 dereceye kadar düşmektedir. Norveç'in kuzeyinde yer alan kasabalarda ve şehirlerde Mayıs ortalarından başlayarak Haziran sonuna kadar güneş gün boyu batmaz.

BİTKİ VE HAYVAN

Norveç genellikle dağ bitkilerinden oluşan yaklaşık olarak 2000 bitkiye ev sahipliği yapmaktadır, bunların çoğu endemik bitkilerdir. Norveç‘in bütün bölgelerinden ormanlar geniş yer kaplar, ülkenin dörtte biri ormanlık alanlardan oluşmaktadır. En zengin bitki örtüleri ülkenin güneyinde yer alan Oslofjord bölgesindedir, bu bölgenin yüksek rakımlarında ladin, köknar ve çam ağaçları yaygın iken, daha alçak rakımlarda ise meşe ağacı, köknar, karaağaç ve akağaç daha sık görülür. Bu ormanlık alanlarda çoğunlukla bulunan hayvanlar; Alageyik, Kanada Geyiği, Kutup Tilkisi, Kurt, Porsuk ve Yaban Sıçanı ‘dır. Denizlerinde ise bol miktarda Somon ve Alabalık vardır. Dünyanın her yerinden gelen balıkçılar Norveç'in yakın kıyılarında balıkçılık yapmaktadır.

DİL

Norveççe, diğer baltık ülkeleri dilleri gibi (İsveççe, Fince) gibi Cermen dil ailesinden gelmektedir. Alfabelerinde ingilizce karakterlere ek olarak æ, å, and ø harfleri bulunur. Norveç ‘in iki tane Bokmal(Norveççe) ve Nynorsk(Yeni Norveççe) resmi dili bulunmakta, bunların toplum ve resmi işlerde ise ağırlıkları aynıdır. Herhangi birisi arasındaki seçim, genellikle bu dilleri kullanan topluluklara bırakılmıştır. Örneğin, herhangi bir gazete Bokmal veya Nynorsk dillerinden biriyle yayın yapabilir, aynı şekilde veliler çocuklarına okula yazdırırken bu iki dilden birinde öğretim veren okulları seçebilirler. Norveç'in resmi dillerinin yanı sıra, kuzey bölgelerinde yaşayan Samiler kendilerine özgü bölgesel Sami dilini kullanılırlar.

Eğitimli olan her Norveçli İngilizceyi anadili kadar iyi konuşur, hatta bu konuda Norveç devletinin ilerleyen dönemlerde ticaret, iletişim ve eğitim alanında İngilizce ‘nin toplum arasında birinci dil olabilme ihtimalinden dolayı endişeleri vardır.

DİN

Ülkedeki bireylerin %86 ‘sı devlete bağlı bir kurum olarak çalışan Norveç Protestan Lüteriyen Kilisesi mensubudur ve yüzde 4 ‘ise diğer Protestan kiliselerine bağlıdırlar. Hristiyanlığın bir diğer kolu olan Katolik üyesi insan sayısı ise yaklaşık olarak %3,5 ‘dur. Ülkenin yukarıdaki dağılıma göre 95 ‘i Hristiyan, geri kalan kısmı ise Müslüman, Budist, Yahudi ve Hindu dinine bağlı kişiler oluşturmaktadır.

TİCARET

Norveç'in ekonomisi, 1970 yıllarına gelene kadar balıkçılık ve kereste ticaretine dayanıyordu. 1970 yıllardan sonra ülkenin kıyı şeritlerinde bulunan zengin petrol ve gaz yatakları bu dönemden sonra bir numaralı ticaret kalemi haline geldi, 1990 yıllarına gelindiğinde ise Norveç dünyanın en büyük petrol ihraç eden ülkeleri arasına girdi ve Suudi Arabistan’dan sonra en fazla petrol ihracatı yapan ikinci ülkedir.

Doksanlı yıllardan sonra, enerji ihracatından sonra sürekli artan gelir, Norveç hükümetinin dünyanın en büyük devlet fonlarından biri olan Norveç Emeklilik Fonu ‘nun oluşturmasına neden oldu. Fon üzerinde biriken kaynaklar, farklı ülkelerde yatırım aracı olarak kullanılmaktadır. Uzun süredir sürekli olarak cari açık fazlası veren Norveç bugün dünyanın kişi başına düşen milli geliri en yüksek olan ülkesidir.

Norveç ‘in deniz seviyesinden yaklaşık olarak 500 metre yüksek olması ve yüksek dağlara sahip olmasından dolayı ülke çok fazla yağış almaktadır. Bol yağışlar aynı zamanda ülkeye inanılmaz bir Hidroelektrik enerji üretme kapasitesi vermektedir. Norveç ‘de kendi iç enerji ihtiyacını sadece Hidroelektrik santrallerle sağlama kapasitesine sahiptir.

Petrol ticaretine ek olarak , ülkenin gelirlerinde kereste endüstrisi büyük bir yer işgal eder, ülkedeki ormanlık alanların % 80 ‘i kereste elde etmek için kullanılır. Madenler bakımından belli başlı ürünlerde ilk sırayı çekmektedir.Rusya ‘dan sonra Avrupa bölgesinde en fazla alüminyum ihracatı yapan ülkedir.

TARİH

Norveçteki ilk insan yerleşimleri buzul çağına kadar dayanmaktadır. Taş Devrindeki giderek nüfus yükselmeye başlamıştır ve insanlar ilk defa bu çağda toprağı işlemeye başlamışlardır.

Bugün Norveç'te yaşayan insanların ataları Vikinglerdir. 800 -1030 yılları arasında iskandinav bölgesinde hüküm sürmüş olan Vikingler, özellikle gemi inşasındaki yüksek mühendislik yeteneklerinden dolayı sağlam gemiler yapabilmiş ve deniz aşırı ülkelere zenginlik ve değer eşyaları getirmek için akınlar düzenlemişlerdir. Vikinglerin düzenlemiş olduğu akınlar, kanlı işgaller ve yağmalar uzun süre Avrupada korku yaratmıştır. Viking akınları sadece Avrupa kıtası ile sınırlı kalmamış ,sonradan açığa çıkan bilgiler ışığında Amerika kıtasına kadar ulaştıkları düşünülmektedir. Viking yıllarından sonra özellikle 14 yüzyılında meydana gelen büyük veba salgını nedeniyle nüfusunun çoğunu kaybetmek zorunda kalmıştır. Bu dönemden sonra Danimarka yönetimi altına giren Norveç, 300 yıl kadar Danimarka tarafından yönetilmiştir. Norveçteki uzun Danimarka yönetimi altından sonra, yönetimi İsveç devralmıştır, ancak 20.yüzyılın başlarında Avrupa’da başlayan milliyetçilik akımlarından Norveç'te etkilenmiş, 1905 yılında bağımsızlığını kazanmıştır.İkinci dünya savaşı sırasında Almanya’nın işgaline uğrayan Norveç, savaş devam edene kadar Almanya tarafından yönetilmiştir.