Pasarofça Antlaşması

Savaşın Nedenleri

Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal Roma İmparatorluğu (Habsburg Hanedanlığının Avusturya Kolu) ve Venedik Cumhuriyeti arasında 1714'ten beri devam etmekte olan çatışmaları sona erdiren bir barış antlaşmasıdır. Bugünkü Sırbistan'ın doğusundaki Pasarofça (Sırpçası: Požarevac) şehri yakınlarında imzalandığı için bu isimle anılır. Pasarofça Antlaşmasına yol açan olaylar, Osmanlı Devleti'nin Fatih Sultan Mehmet (1432-1481) döneminde topraklarına katmış olduğu ve 1699 Karlofça Antlaşması ile Venediklilere bırakmak zorunda kaldığı Mora Yarımadası'nı (Güney Yunanistan) 1715'te yeniden feth etmesiyle başlamıştır.

Venedikliler, Mora’yı ele geçirip bölgeye iyice yerleştikten sonra Adriyatik Denizi kıyısında bulunan Osmanlı hâkimiyetindeki Hırvatistan, Bosna-Hersek ve Karadağ ile Ege Denizi'ndeki Osmanlı adalarını tehdit etmeye başladılar. 1700'lü yılların başlarına gelindiğinde Avrupa'da Osmanlı Devletine'ne karşı kurulmuş olan Kutsal İttifak dağılmış ve İspanya Veraset Savaşları (1701-1714) ile Büyük Kuzey Savaşı (1700–1721) Avrupa devletlerinin çoğunun dikkatini başka yerlere çekmişti. Osmanlı Devleti kendisi için oldukça elverişli bu uluslararası konjektürden yararlanmaya karar vererek Rusya'ya karşı savaş ilan etti ve 1711'de Prut'ta onları ağır bir yenilgiye uğrattı. 1711 Prut Seferi sırasında Rusya karşısında alınan başarı Osmanlı Devlet adamları arasında, Karlofça ile Avusturya ve Venedik'e karşı kaptırılan toprakların da geri alınabileceği ümidini doğurdu.

Venedikliler'in, Karadağ Prensi I. Danilo'nun (1670-1735) isyanını desteklemeleri ve Osmanlı hac ve ticaret gemilerine saldırmaları üzerine 9 Aralık 1714'te Osmanlı Devleti Venedik Cumhuriyeti'ne savaş ilan etti. Sadrazam Silahdar Damat Ali Paşa (1667-1716) komutasında 1715'in ilk aylarında karadan ve denizden harekete geçen Osmanlı ordusu aynı yıl içerisinde Mora'yı geri almayı başardı. Ancak Venedik'in, müttefiği Avusturya'dan yardım istemesi üzerine savaş Balkan Yarımadası'na da sıçrayarak daha geniş bir alana yayıldı. Zaten Avusturya'da Karlofça Antlaşması ile ele geçirmiş olduğu toprakları daha da genişletmek ve özellikle de Temeşvar'ı almak istiyordu. 1716 Nisan'ında Venedik ile bir ittifak kuran Avusturya, Karlofça Antlaşması hükümlerinin ihlal edildiğini söyleyerek Venedik'e tazminat ödenmesi ve Osmanlı ordusunun da bölgeden çekilmesini talep etti. Habsburgları yenebileceğinden ve hatta Macaristan'ı bile geri alabileceğinden emin olan Osmanlı Devleti, Avusturya'nın bu taleplerine 15 Mayıs 1716'da savaş ilan ederek cevap verdi.

1715-1718 Osmanlı-Avusturya-Venedik Savaşı

Bir dizi küçük çaplı çarpışmadan sonra 5 Ağustos 1716'da bugünkü Sırbistan’ın Novi Sad bölgesinin Petrovaradin mevkii yakınlarındaki karşılaşmada Osmanlı ordusu Prens Eugen (1663-1736) komutasındaki Avusturya ordusu karşında ağır bir yenilgiye uğradı. Ordu Belgrad'a kadar çekilerek burada yeni bir savunma hattı oluşturmaya çalıştı. Padişah III. Ahmed'in (1673-1736), Macar bağımsızlık hareketinin lideri II. Ferenc Rákóczi'yi (1676-1735) yeniden Erdel ve Macaristan kralı yaparak destek sağlama çabası ise istenen sonucu vermedi. Kırım Hanlığı'ndan beklenen yardımın da bir türlü gelmemesi durumu daha da kötüleştirdi. Avusturyalılar, 18 Haziran 1817'den beri kuşatma altındaki Belgrad'a destek için gelen Sadrazam Hacı Halil Paşa (?-1733) komutasındaki Osmanlı yardımcı kuvvetlerini 16 Ağustos'ta bozguna uğratınca 21 Ağustos'ta Belgrad Avusturyalılara teslim oldu. Bu sırada elde edilen tek başarı ise Venedikliler'in Mora'yı yeniden ele geçirme girişimlerinin önlenmesi oldu. Venediklilerin tek başarısı ise Preveze ve Arta kalelerini ele geçirmek oldu.

21 Temmuz 1718 Pasarofça Antlaşması

Osmanlılar, Belgrad'ın düşmesinden sonra Avusturyalılar ile bir barış antlaşması yapmanın yollarını aramaya başladı. Avusturya'da, bu sıralar İspanya ile savaşın eşiğine geldiğinden onlarda barıştan yana bir tavır takınınca 1718 Şubat'ında iki taraf arasındaki çatışmalar durdu. Mayıs 1718'de yeni göreve gelmiş olan Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'da (1660-1730) barış yanlısıydı. Dört yıl süren savaş nedeniyle Akdeniz'deki ticaretleri kesintiye uğrayan ve zarar etmiş durumda bulunan İngiltere ve Hollanda'nın büyükelçileri de bir anca önce bir barış antlaşması yapılması için iki taraf arasında arabuluculuk yapmaya başladı. Belgrad yakınlarındaki Pasarofça'da başlayan görüşmeler 47 gün sürdü ve nihayet Avusturya ve Venedik ile ayrı ayrı birer barış antlaşmasının imzalanmasıyla 21 Temmuz 1718'de sona erdi.

Pasarofça Antlaşması'nın Maddeleri

Osmanlı Devleti ayrıca Erdel-Macaristan Kralı II. Ferenc Rákóczi'nin Avusturyalılar'a teslim edilmesini reddetmiştir.

Pasarofça Antlaşması'nın Önemi