Pol Pot ve Kızıl Kmerler

1975-79 Yılları arasında Demokratik Kampuçya başbakanı olarak görev yaptığı sırada açlık, hastalık, kötü çalışma koşulları, işkence ve yargısız infazlar nedeniyle birçok insanın ölümünden sorumlu tutulan Kızıl Kmer lideri. Asıl adı Saloth Sar olan Pol Pot, varlıklı bir çiftçi ailesinin çocuğu olarak 19 Mayıs 1925 senesinde Kamboçya’nın orta kesimlerinde yer alan Kampong Thom Eyaleti’nin Prek Sbauv köyünde dünyaya geldi.

1949 yılında kazandığı bir burs sayesinde radyo teknolojisi eğitimi almak üzere Paris’e giden Pol Pot burada bulunduğu yıllarda komünist çevrelerle yakın ilişkiler kurarak Fransız Komünist Partisi’ne katıldı. Ancak bursu kesilince 1953 yılında ülkesine geri dönmek zorunda kaldı. 1956 yılında, Paris’te tanışmış olduğu Khieu Ponnary ile hayatını birleştiren Pol Pot ailesinin geçimini sağlamak üzere aynı yıl içerisinde özel bir okulda öğretmenlik yapmaya başladı.

Bir yandan öğretmenlik mesleğine devam ederken bir yandan da Kamboçya Komünist Partisi’nin düzenlediği toplantılara gizlice katılmaya devam eden Pol Pot, 1960 yılında partisinin genel sekreterliğine getirildi. 1962 yılında Kamboç hükümeti komünistlere karşı harekete geçerek parti üyesi birçok kişiyi tutukladı, gazetelerini kapattı ve önemli liderlerinden bazılarını ortadan kaldırdı.

Bu sıralar da Pol Pot 1962 Mart’ında adının sorgulanacak kişiler arasında olduğunu öğrenince gizlenmeye karar verdi ve 1963 de tutuklanmaktan korkarak başkent Phnom Penh’ten ayrılıp Kuzey Vietnam’a kaçtı. Vietnam’da bulunduğu sıralarda Viet Minh yetkilileriyle temasa geçerek onların da desteği ile 1963 yılı içinde sınır bölgesindeki ormanlık alanlarda Kızıl Kmerler örgütünü kurdu.

Pol Pot 1965 yılında ülkesinde yapacağı devrim için sırasıyla Vietnam ve Çin’den destek istedi ve 1966 yılında Kamboçya’ya geri döndü. 1967 yılında Prens Norodom Sihanuk rejimine karşı genel bir ayaklanma başlatmaya karar veren Pol Pot’a bağlı Kızıl Kmer gerillaları 18 Ocak 1968 günü Battambang yakınlarındaki bir ordu üssüne saldırarak ilk eylemlerini gerçekleştirdiler. 1970 Yılına gelindiğinde Devlet Başkanı Prens Sihanuk’un ABD ve Kuzey Vietnam arasında uzayıp giden savaşta tarafsız kalacağını ilan etmesi üzerine sağcı General Lon Nol tarafından ve ABD’ce de desteklenen darbe sonrasında Prens Sihanuk ülkeden kaçmak zorunda kaldı.

Bunun üzerine Kızıl Kmerler ve Norodom Sihanuk bir anlaşma yaparak Amerikancı General Lon Nol’a karşı güçlerini birleştirmeye ve birlikte hareket etmeye karar verdiler. 1970 yılında başlayan iç savaşa ilerleyen safhalarda Kuzey Vietnam ve ABD’de dahil oldu. ABD, 1975 yılına kadar devam eden ve yüz binlerce masum insanının canına mal olan iç savaş sırasında Vietnamlı komünist gerillaları gerekçe göstererek Kamboçya’ya defalarca bombaladı.

1973 yılı sonlarına doğru iyice zayıflamış ve perişan durumda olan Lon Nol hükümetinin sözü ancak başkent Phnom Penh ve çevresinde dinleniyordu. 1975 yılı baharında Kızıl Kmerler’in başkent Phnom Penh girmesiyle birlikte Lon Nol rejimi çöktü.

Kızıl Kmerler ilk iş olarak başkent de dâhil olmak üzere bir hafta gibi kısa bir süre içerisinde bütün şehirleri boşaltarak topladıkları insanları kırsalda yaşamaya ve pirinç tarlarında çalışmaya zorladılar. 25 Ekim 1975 yılında Demokratik Kampuçya’nın başbakanı olarak göreve başlayan Pol Pot ve takipçisi Kızıl Kmerler para, ticaret ve özel mülkiyet gibi şeyleri yasaklayarak daha önce boşaltılmış oldukları şehirlerden çıkan insanları köylerde yaşamaya ve çiftçilikle uğraşmaya mecbur ettiler. Bu dönemde, nazik şehir hayatına alışık ve ömrü boyunca hiç köy görmemiş pek çok insan tarlalardaki ağır çalışma koşullarına dayanamayarak yaşamını yitirdi. Yine bu dönem de Kızıl Kmerler kendilerine muhalif gördükleri pek çok kişiyi günlerce işkence odalarında sorguladıktan sonra öldürdüler. Herhangi bir dine inanmayı ve ibadet etmeyi yasaklayarak pek çok kilise, cami ve budist mabedini yıktılar. Ayrıca ülkedeki eğitim kurumlarını kapatıp kitapları yaktılar.

1978 yılına gelindiğinde bir zamanlar müttefik durumdaki Kamboçya ve Vietnam arasındaki ilişkiler iyice gerginleşmişti. Vietnam hükümeti sınır bölgelerinde cereyan eden ve sivil vatandaşlarının ölümüyle sonuçlanan kanlı Kızıl Kmer saldırılarını gerekçe göstererek 25 Aralık 1978 günü ordusunu Kamboçya’ya sokarak bu bu ülkeyi işgal etti. 7 Ocak 1979 yılında Phnom Penh’e giren Vietnam birlikleri böylece 4 yıllık korkunç ve kanlı Kızıl Kmer rejimine de son vermiş oldular. Bu gelişmelerden sonra müttefiki Kamboçya’ya yapılan müdahaleyi kabul etmeyen Çin ile Vietnam arasında 17 Şubat 1979’da başlayan çatışmalar 16 Mart’a kadar devam etti.

Başkentin düşmesinden sonra Tayland’a kaçan Pol Pot ve destekçileri ülkenin kuzeyindeki ormanlık alanlarda saklanarak Vietnam ordusuna ve onlarla işbirliği içindeki Kamboç hükümetine karşı gerilla mücadelesi başlattılar. Vietnam ordusunun desteği ile Hun Sen başkanlığında kurulan yeni hükümet ile Kızıl Kmerler arasında yaşanan çatışmalar sırasında pek çok insan hayatını kaybederken ülke ekonomisi de ağır zarar gördü. 1989 yılında Vietnam birliklerinin Kamboçya’yı terk etmesinden sonra da Kızıl Kmerler ile Hükümet arasındaki çatışmalar 1997 yılına kadar devam etti. Pol Pot’un liderliğinin sonunu getiren olay ise 1997 Temmuz’unda Kral Sihanuk'un oğlu Prens Ranariddh'e bağlı kuvvetlerle işbirliği yaparak başkenti ele geçirmeye çalışma girişiminin başarısızlıkla sonuçlanması oldu. Bu olaydan sonra destekçisi Kızıl Kmerler tarafından ev hapsi cezasına çarptırılan Pol Pot 14 Nisan 1998 yılında geçirmiş olduğu bir kalp krizi sonucunda hayatını kaybetti.

Pol Pot’un iktidarda olduğu 1975-79 arasındaki 4 yıllık dönemde Kamboçya nüfusunun % 20’sine tekabül eden yaklaşık 1,7 milyon insanın hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir.