Silikon Vadisi

Bu makaleyi çok fazla detaylandırma gibi bir niyetim yoktu ama konu konuyu açtı... Uzun zamandır tam detaylı olarak Silikon Vadisi nedir, ne değildir, tarihi nelerdir, silikon vadisi neden bu kadar günümüzde popüler gibi sorularım vardı. Hem biraz bu merakımı gidereyim, hem de bunu size biraz daha detaylı aktarayım istedim. Silikon Vadisi gibi bir konuyu sadece 2-3 paragrafla anlatmak çok zor, aslında bu içerik çok ama çok daha uzun olabilir ama hepimizin o kadar zamanı olmadığını biliyorum bu yüzden en özet şekilde vermeye çalıştım ve bilinmesi gereken önemli konuları çok daha yüzeysel olmayacak şekilde ekledim. Dolu dolu bir içerik oldu, içinde bilinmesi gereken çok kıymetli bilgiler var.

Coğrafi Yerleşim ve Çevre

Silikon Vadisi, Amerika'nın Kaliforniya eyaletinin San Francisco şehrinin güneyi ile San Jose şehrinin kuzeyi arasında kalan bölgede bulunuyor. Bu iki şehir arasında kalan bölgeye dışarıdan gelen insanlar için Silikon Vadisi olarak tanıtılıyor. Ama biraz araştırdığınız zaman bu alan aslında, burada yaşayan ve doğan insanlar için biraz daha farklı. Burada doğmuş büyümüş insanlar, San Mateo şehri ile Palo Alto merkezi arasındaki bölgenin asıl Silikon Vadisi olduğunu kabul ediyorlar. Ki bu alan ilk kurulduğu bölgeyi ele aldığımızda daha doğru.

Yukarıdaki cümleden de anlayacağınız gibi Silikon Vadisi, sınırları belirlenmemiş belirsiz bir alanı kapsıyor. Google Maps'e eğer Silicon Valley yazarsanız aşağıdaki gibi bir haritayla karşılaşacaksınız. Aşağıda da haritanın resmini ekledim, haritadan da görüldüğü sınırlar belirsiz. Çoğumuzun sandığı gibi ahanda şu kapıdan girecen dayı gibi bir yer yok. Çoğumuz sanki Ankara'nın girişindeki Melih Gökçek kapıları gibi bir yer bekliyor ama dediğim gibi bu alanın sınırları belirsiz.

Yukarıda kaba taslak sınırlarını vermiş olduğum bu alan, Santa Cruz dağları ve Mt.Hamilton arasında kalan bölgedeki Santa Clara Vadisi'nin hemen üzerine oturmuş durumda. Silikon Vadisi'nin "Vadi" kısım buradan geliyor. Silikon nereden geliyor kısmına birazdan geleceğim.

Silikon Vadisinin bu belirsiz alanları yıllar içinde sürekli olarak değişiklik göstermiş. İlk önce Stanford Üniversitesinin hemen yan bölgelerinde başlayan bu alan 90 yıl içinde sürekli genişlemiş. Bugün iki şehir arasında kalan bir defacto bir şehir oluşturmuş.

Geniş anlamda Silikon Vadisinin sınırlarını kapsayan iki şehir San Jose ve San Francisco hem Amerika için hem de Dünya için önemli ileri teknoloji merkezlerinden biri. San Jose şehri, bu zamana kadar adını hiç duymamıştım, biraz araştırınca bu şehrin dünyanın en önemli iki bankacılık merkezi olan Zürih(İsviçre) ve Oslo(Norway) 'den sonra kişi başına düşen gelir açısından üçüncü sırada olduğunu duyunca kendi adıma bir şaşkınlık yaşadım. Net gelir bakımından ise ilk 10 da yok, ama nüfus artıkça yandaki listeye girme ihtimali çok yüksek. ( Dünyanın en zengin şehirleri )

Nüfus

Eğer, Santa Clara ve San Mateo şehirlerini bu alan içinde olduğunu varsayarsak bölgenin nüfusu 3 milyon civarında. Ama, bu sınırı San Francisco 'yu dahil edersek nüfusun biraz daha fazla çıkacağı aşikar. Alanın belirsizliğinden dolayı tam olarak buradaki nüfus istatistiğine ulaşmak imkansız. Bazı internet sitelerinde tam nüfus miktarı paylaşılmış ama güvenmediğim için paylaşmayacağım.

Çevre

Silikon Vadisinin bulunduğu bölgelerdeki yerleşim yerlerinin resimlerine baktığınız zaman gökyüzüne uzanan ağaçlar , okyanusa açılan limanlar, nefis adalar ve lüks mekanları ile gerçekten cennetten bir köşe gibi. Ama, her şey gözün gördüğü gibi değil, Silikon Vadisinin şehir Amerika'nın en toksik ve kirli şehri. Özellikle, teknolojik aletlerin üretimi sırasında çıkan zehirli kimyasallar uzun bir süre bu bölgede toprağın altına gömülmüş. Bu yüzden hastalık oranını hayli fazla olduğu bir yer. Ne kadar kimyasal var bunlar nerelere gömülmüş gibi bir veride ellerinde de yok. Bu yüzden, bu çevre kirliliği kalıcı, gitmek isteyen arkadaşların bu konuyu biraz daha dikkatli araştırmasında yarar var. Tam olarak giderseniz hasta olursunuz gibi bir durum olmadığı aşikar. Bu bölgede doktor sayısının diğer şehirlere göre fazla olması bunu kanıtlıyor. Bu konu hakkında detaylı okuma yapmak isteyen arkadaşlara aşağıdaki linki bırakıyorum.

https://www.theatlantic.com/technology/archive/2019/09/silicon-valley-full-superfund-sites/598531/#:~:text=Santa%20Clara%20County%20has%2023,these%20chemicals%20may%20be%20impossible.

Silikon Vadisi, şüphesiz hepimizin bildiği gibi sadece Amerika'nın değil, dünyanın en ileri teknoloji şirketlerine ev sahipliği yapıyor. Bugünkü hali ile 20 yıl önceki Silikon Vadisi denilen yer arasında ciddi bir fark bulunuyor. San Francisco, Amerika için her zaman önemli bir yer olmuş, sıklıkla gördüğümüz Golden Gate Köprüsü bu şehrin bağlantısını sağlıyor. Bizim için İstanbul Boğazı ne kadar önemli ise Amerika içinde Golden Gate köprüsü o kadar önemli.

Silikon Vadisi Nasıl Kurulmuş?

Silikon Vadisinin bugünkü haline gelmesini sağlayan kişi Prof.Dr. Frederick Terman. Kendisi, MIT ve Standford üniversitelerinde hocalık yapmış, Amerika Ulusal Bilim madalyası, IEEE Kurucu üyeliği ve daha farklı ödüllerin sahibi başarılı bir profesör. ( Detaylı Dr.Frederick Terman ) .

Frederik Hoca, dünyanın görmüş olduğun en derin ekonomik krizlerden biri olan Büyük Buhran döneminde öğrencilerin iş imkanlarını artırmak amacıyla, bu bölgenin yanında mezun öğrencilere hem iş imkanı sağlamak ve hem de üniversitenin desteği ile kurulacak şirketlerde araştırma ve geliştirme faaliyetlerini yapabilmek için bir proje tasarlıyor. Bu proje temel anlamda aslında bugün Silikon Vadisi dediğimiz teknolojik hubın yalın ilk hali. Projesini hayata geçerebilmek için Washington'a sürekli olarak gidip gelmiş. Araştırmalara için fonlar bulmuş ve devlet garantisinde bu bölgede tarım ve gübreleme gibi tarım faaliyetleri içinde bütçeler oluşturmuş. Aslında sadece burada yüksek teknoloji üretelim ve bu şekilde bir gelişmeye devam edelim gibi düz bir mantıkla gitmemiş. Teknolojide her şey gibi doğayla uyumlu olsun diye çaba harcamış. İnsanın gelişiminin doğayla olacağını bu adam 100 yıl önce anlamış ve ona göre kafasında bir yer dizayn etmiş.

Dr.Frederick Terman, yukarıda işleri yapması sadece bu projeyi başlamak için yeterli olmamış. Eş güdümlü olarak Standfort üniversite yönetimi de sürekli olarak bu fikirle aşılamış. Santa Clara vadisi yakınlarında ucuz toprakların var olduğunu ve bu toprakların üniversiteden mezun olacak öğrencilerin şirketleri için mükemmel yerler olduğunu kabul ettirmesiyle bugünkü Silikon Vadisinin temelleri atılmış. Bugün hala bu bölgede Standfort üniversitesinin arazileri bulunuyor.

Standford üniversitesi ve daha farklı üniversitelerin kampüsleri silikon vadisinin sınırları içerisinde. Akademinin burada bulunması araştırma geliştirme faaliyetlerine ayrıca yakıt oluyor.

Silikon Vadisi İsmi Nereden Geliyor

Silikon Vadisi ismi, ilk defa 1971 yılında Electronic New adlı haber sitesi muhabiri Don Hoefler tarafından 3 sayfalık bir haber başlığından sonra bu isimle anılmaya başlıyor. Haberin küpürü aşağıda, buradan da bu konuyu detaylı okuyabilirsiniz.

Yukarıda Silikon Vadisinin "Vadisinin" nereden geldiğini söylemiştim. Silikon kısmı ise , bugün çoğu modern işlemcide de hala kullanılan silikon transistörlerden türetilmiş . 1970'li yıllarda silikon transistörlere dayalı elektronik parçalar üreten şirket sayısı hızla yükseliyor ve ciddi bir katma gelir sağlıyor. Gazeteci Don Hoefler, Santa Clara vadisine yerleşmiş silikon transistörleri kullanan şirketlere hitafen bu ismi veriyor.

Bu başlığı kapatmadan bilmemiz gereken diğer önemli bir isim William Shockley. Kendisi yarı iletken transistörün mucitlerinden. Bu icadından sonra kendi fabrikasını açmak isteyen Shockley, Bell laboratuvarlarından ayrılıp kendi şirketini kuruyor. Kurmakla kalmayıp dünyanın en iyi mühendislerini de şirketini bünyesine dahil ediyor. Bu dönemde transistörler silikon kullanarak değil, Germanyum kullanılarak üretiliyor. İşe almış olduğu Noyce ve Moore Shockley'i transistörlerde germanyum değil de silikon kullanmaya ikna ediyor. Bugün Germanyum aslında bu kadar ısıya duyarlı olmasıydı, bu makalenin adı Germanyum Vadisi olabilirdi.

Şirketler ve Sermaye

1930'larda temelleri ufak ufak atılan silikon vadisi, 1960 yıllara kadar çok büyük bir gelişme olmadan lineer bir şekilde büyümesine devam ediyor. 1957 yılı ise silikon vadisinin patlama yaşatan yıl oluyor. 1957 yılında FairChild Semiconductor'un kurulması şirket sayısında hızlı bir artış yaşanıyor. Bu şirket daha sonra içinde Intel'i de bulunduran 38 adet şirketin ortaya çıkmasına vesile oluyor. Gerçekten, 38 adet şirketi saymışlar mı diye biraz araştırma yapınca, adamlar FairChild'ın tarafından hangi şirketlerin kurulduğunu ve kurulan bu şirketlerin hangi sektörlerde dağıldığını içeren çok detaylı bir açıklama yapmışlar. Bu konuda daha detaylı okuma yapmak isteyenler buraya .

Silikon Vadisi içinde bugün 2000 kadar teknoloji sektöründe faaliyet gösteren şirket bulunuyor. Bu sayı, burayı dünyanın en yoğun teknoloji bölgesi yapıyor. Bu bölgede sadece yazılım ve elektronik sektöründen değil. Lazer, fiber optik, robot ve medikal gibi farklı sektörlerinden de şirketler faaliyet gösteriyor.

Küresel anlamda teknoloji ve sermayenin toplandığı bölge olması sebebiyle dünyadaki en zengin bölgelerden biri. Dünyanın en büyük teknoloji şirketleri bu bölgede yer alıyor. Facebook, Intel, Yahoo, Oracle, Salesforce, HP, Youtube, Facebook, Netflix, Adobe, Zynga ve adını sayamayacağımız yüzlerce firma bu bölgede bulunuyor. Microsoft, Apple, Samsung ve Sony gibi çok az firma bu bölgenin dışında. Aşağıdaki resim bu bölge ve yakınındaki büyük şirketleri gösteriyor.

Şirketlerini çoğu yazılım ve elektronik üzerine yoğunlaşmış. Azınlıkta olsa bunun yanında Visa ve Chevron gibi farklı alanlarda hizmet veren şirketlerin headquartler var. Ama yoğunlukla teknoloji şirketleri. En büyükleri hangileri diye merak edenler için, burada en büyük 65 tanesinin ismi var

Çok fazla yenilikçi şirketin burada kümelenmiş olması, sermayenin de ister istemez bu bölgeye hücum etmesine neden oluyor. Amerika risk sermayesinin %50'si bu bölgede yatırımlarını yapıyor.

Bu başlık altında bulduğum enteresan bilgilerden biride. 1995 - 2005 yılları arasında kurulan şirketlerin yarısından fazlası göçmen insanların kurmuş. Bu sayı gün geçtikçe de artıyor.

Cinayet ve İntihar Oranı Amerikan Ortalamasından Fazla?

Silikon Vadisi ile araştırmalarımı yaparken sıklıkla karşıma çıkan haberlerden biride bu bölgede cinayet ve intihar haberleri. Bunun için ayrı bir başlık açmayı düşünmüyordum ama gerçekten bilinmesi gereken bir konu . Bu bölgedeki cinayet ve intihar oranı diğer bölgelerden daha az olmasını beklerken aksine daha fazla. Biraz konuyu irdelediğimiz zaman şöyle bir sonuç çıkıyor; Bu bölgede, insanlar arasında çok fazla rekabet var. Bu sadece gelir anlamda değil, her anlamda güzellik, araba, başarı vs... Buradaki insanlar olayları biraz abartmış durumda... Olgun insanlar arasındaki bu rekabet bölgedeki çocukları ve gençleri olumsuz etkiliyor. Kendilerini bu(anlamsız) yarışta arka planda kaldığını hisseden çoğu genç ise kurtuluşu hayatlarını sonlandırmakta buluyor. Çok acayip aslında, para = mutluluk denkleminin kafasının karıştığı bir yer. Bu konu hakkında yayınlanmış çok fazla haber ve akademik çalışma bulunuyor. Detaylı bilgi için bunlara bakabilirsiniz. ( 1 , 2 , 3 )

Toplum Yapısı Dışarıdan İmrenildiği Gibi Değil?

Silikon Vadisindeki toplum yapısı benim en merak ettiğim konuydu. Bu konu için quorada silikon vadisinin karanlık tarafı diye bir tartışma var, eğer vaktiniz varsa okumanızı tavsiye ediyorum. Özet geç diyenler aşağıdan devam edebilir, buraya kadar gelindiyse tabi.

Kibir ve gösteriş bu bölgede yaşayan insanların sahip olması gereken ilk özellik. Çok fazla rekabet olmasından kaynaklı insanlara bir noktadan sonra onaylanma ihtiyacı duymaya başlıyorlar. Burada ortaya çıkan projelerin dünyayı değiştirme iddiasıyla ortaya çıkma ve akla hayale gelmeyecek olan paralara sahip olma hayali bu yeri aynı zamanda Şeytanlaşma merkezi haline de getirmiş. Hayallerin büyüklüğü kadar hayal kırıklıklarının acısı da bir o kadar fazla oluyor. Çok fazla insanın dünyayı değiştirme hayaliyle gittiği ancak çok azının başarıyı yakaladığı bir vadi.

Silikon vadisinde çoğu yüksek pozisyon beyaz ve yahudi orta yaşlı erkekler tarafından işgal edilmiş durumda. Gizli kapaklık bir kast sistemiyle yönetiliyor.

Para nerde uyuşturucu orda, bu bölgedeki uyuşturucu, kokain ve met kullanımı hayli yüksek. Silikon vadisinde, dünyanın bütün uyuşturucularını bulabiliyorsunuz. Çok fazla insan hayatlarının fikirlerini bulabilmek için uyuşturucuyu kullanıyorlar ve daha sonra bağımlısı oluyorlar. Kaynak

Erkek ve kadın nüfusu arasında çok fazla dengesizlik mevcut. Kadınların sayısındaki azlık erkeklerin en büyük sorunu. Bu sorunu çözmek için hayat kadınlarına yönelen insan sayısı hayli fazla. Çok fazla hayat kadını bu bölgede bayraklarını dikmiş.

Bölge, Amerikanın diğer bölgelerine göre aşırı derecede pahalı. Herkesin zengin olması burada yaşayan normal gelirli insanların bir arada mülteciler gibi üst üste yaşamasına neden oluyor. Normal gelirli insanların çoğu evlerini başkalarıyla paylaşmak zorunda, yoksa geçinmek çok mümkün değil. Teknoloji sektöründe çalışanlar hariç diğer sektörlerdeki insanların lüks yaşama şansı çok az.

Emlak fiyatları, akıl almaz noktalara ulaşmış. Hayallerini gerçekleştirmek gençler çadırlarda bile yatmaya razı durumdalar. Evlerin çok fazla pahalı olması nedeniyle insanların sandığımız gibi bir eli yağda bir eli balda gibi bir durumları yok. İnsanların tek kişilik odalara binlerce dolar vermek zorunda kalması şaşırtıcı. Ortalama 150 bin dolar gelire sahip bir insanın 5 sene sonrasında ancak 200 metre karelik bir ev alabiliyor. (Bizim ülkeyle kıyas yapmayalım, 20 sene çalışırsak tokiden 3 + 1 'e gireriz anca)

Yukarıda paragrafı yazmadan önce bunun doğruluğunu bir şekilde teyit etmek istedim. Airbnb ile Silikon Vadisindeki bir evde kalan bir arkadaş 2019 yılında post etmiş olduğu fotoğraf büyük şirketlerin hemen yanındaki yaşamın nasıl olduğunu gayet açık gösteriyor. Herkes böylemi yaşıyor tabi değil, ama böyle hayat sürenlerde var. Aşağıdaki fotoğrafı çeken arkadaş, görülen tahta klubelerde son sınıf üniversite öğrencilerin yaşadığını ayrıca eklemiş. Son sınıf öğrencileri, Intel, Nvidia, Dell, Oracle, Apple ve diğer büyük şirketlerde ayrıca staj yapıyorlarmış.

Eğer buranın vatandaşı değilseniz ayrımcılığa tabi tutulabilirsiniz. Yaşamın çok pahalı olması burada doğmuş büyümüş insanları şehir dışına itmiş, şehir dışından gelen insanlara yerli halk tarafından hırsız muamelesi yapılıyor.

Amerika'nın en çok ziyaret edilen bilgi sitelerinden thebalance.com bu makelesinde ya bu yabancılar bizim işlerimizi alıyor ve Amerikalılar rekabette geri kalıyor, buna bir çözüm bulmamız gerekiyor diyorlar. Haksızlar mı? Değiller. özellikle Hindistan ve Asyalı istilası var hem uçuz iş gücü hem de daha zeki insanlar. Kapitalizm, milletiyitçilikten anlamaz, gerçi onlarda biliyorlar da en azından isyan ediyoruz, haberleştiriyoruz daha ne yapalıma getirmişler işi.

Fikirlerin Kıymeti Harbiyesi Çok Fazla!!!

Hayallerini gerçekleştirmek isteyen kadar bu hayali gerçekleştirmek isteyen insanlardan faydalanmak isteyen sayısı da bir o kadar fazla. İnsanlar artık fikirlerin bir anda başkaları tarafından hayata geçirilmesinden sürekli yakınır hale gelmişler. Bunun için yasal bir düzenleme isteyenler bile var.

Her ne kadar toplum yapısında şöyledir böyledir desek de, eğer fikrinizi hayat geçirmek istiyorsanız yeryüzünde olmanız gereken ilk yer burası. Bu kadar başarılı başka bir bölge dünyada olmadığı gibi Amerika'da da yok. Silikon Vadisi, bölgesel olarak ülkeler tarafından sayısız kez kopyalanmaya çalışıldı. Bizim ülkemizde de sık sık duyarız, burası Silikon Vadisi gibi olacak. Ama olmaz....

California yönetimi rekabet koşullarını ihlal edenlere karşı çok ciddi önlemler almış ve katı caydırıcı cezalar çıkartıyor. Şirketlerde parlayan yıldız insanlar bu kurallara ve yasalara güvenerek çok daha rahat rekabete girebiliyorlar. Bir tekelleşmenin önü devlet eliyle önlenmiş durumda. Okuma .

Bölgeye Ziyaret Etmek İsteyenler İçin?

Benim oraya gidip ne olup bittiğini görmek için bir ziyaret etmek isterim. Kesinlikle ufuk açacak bir yer, en azından benimkini kesin açar... Bu yüzden gitmeye benden daha yakın arkadaşlar için ben biraz araştırma yaptım. Bu bölgedeki sakinlere bölgede olup bitine anlatan ve yapılan hizmetleri duyuran siliconvalley.com gibi bir siteleri var. Ben dolaştım gerçekten çok kalite yayın yapıyorlar. Gitmeden önce burayı didik didik edebilirsiniz.

https://www.visitcalifornia.com/ 'nun silikon vadisinde gezilecek yerler diye bir sayfası var, buraya bakabilirsiniz. Bu bölgede gezilecek olan güzel yerlerden biride her android versiyonu geliştirildiğinde yeni bir Şekerlermeli Android Heykeli dikilen Android Statue Garden.

Yada Apple'ın ziyaretçi merkezini gezebilirsiniz.Fotoğraflardan baya güzel gözüküyor. Kesin gitmeniz gereken Bilgisayar Müzesi var, şimdi tek tek buraya yazmaya gerek yok, tonlarca gezilecek yer var. Siz daha detaylı bakarsınız.

Ben ziyaretlerimi daha çok google maps'le yapıyorum. Başka türlü zaten bu ülkeden çıkış yapmak imkansız gibi. Çıkanda çıkıyor gerçi, ya biz çok fakiriz ya birileri çok zengin. Yada birileri benim hakkımı yiyor.