Sonsuzluk Kavramı

Paolo Zellini tarafından yazılmış olan ve Dost Kitabevi Yayınevi tarafından yayınlanmış olan “ Sonsuzun Kısa Tarihi” isimli kitabi okurken, kendim de anlayabileyim diye aldığım notları paylaşacağım. Kitap ‘sonsuzluk’ kavramının felsefe, sanat ve bilim alanlarındaki kullanımlarını anlatıyor temel olarak.

Sonsuzun Yunan düşüncesindeki yaygın kullanımı “sınırsız” anlamında olmuştur. Sınırsızın anlamlarından biri onun kavranamaz, tasavvur edilemez olmasıdır. Örneği aritmetik sayıların sonsuz kümesi: Düşündüğümüz her sayının bir büyüğü olacaktır. Ya da sonsuzca küçüğe doğru gittiğimizde de aynı şey geçerlidir.

Sınırsızın bir diğer anlamı oluş ile bağlantılıdır. Oluş bir sınırın bozulmasıdır ve bu sınırsızın gizilgücüyle ilişkilendirilmiştir. Oluş sınır ile sınırsız arasındaki ikilikten oluşmaktadır. Gothe bunun için şöyle bir örnek verir;

“ Aslında bitkinin gelişimi ardışık (sınırlayıcı) kasılmalardan ve (sınırsız) genişlemelerden oluşur.; bir bitki en yüksek yoğunluğu (sınır) olduğu tohumdan başlar ve yapraklarıyla (sınırsız) en yüksek gelişmesine ulaşır; daha sonra kasılmayla (sınır) çanak, yeni bir genişlemeyle de (sınırsız) taç yapraklar oluşur.”

Platon varlıkların bir ve sonsuzdan oluştuğunu söylemiştir. Sınırlı bir varlık sonsuzca küçük çoklulardan oluşur. Burada sınırsız ile sınırı bir arada tutan bir oran, bir ilke olduğunu söylemiştir.

Sınırsızlığı tanrısallık, temel nedensel unsur gibi güçlerle ilişkilendiren kullanımlar da olmuştur. Sınırsız her şeyi başlatan gizilgüç olarak ifade edilmiştir.

Sınırsızın matematikte kullanımı da eskiye dayanmaktadır. Hala matematikte çokça kullanılan limit fonksiyonları sonsuzca küçüğe gönderme yapmaktadır. Rasyonel sayıların irrasyonel oranları da yine bir sınırsızlığı işaret ediyor. Bunlar “sınır ile sınırsızın anlaşılmazca var-olmamaya bağlı bir varlıkta bir araya gelme olanağını akla getirir”.

Geometride de benzer kullanımları vardır. Geometrik her şekil doğru ve eğriden elde edilebilir denmiştir. Doğru parçasından eğriye ulaşmakta da yine limit fonksiyonlar işin içine girmektedir.

Okuduklarımdan çıkardığım kadarıyla sınırsızın dört farklı alanda kullanımı olmuş. Birisi düşünen özne açısından, olumsuz bir tanımlama olarak; kavranamama, tahayyül edilememedir. Ayrıca dinsel kullanımı da olmuştur, tanrısallıkla, her şeyi başlatan neden olmakla bağlantılı olarak. Bir diğer kullanımı da ontolojiyle bağlantılı olarak ‘oluş’ kavramıyla olan bağlantısıdır. Son olarak matematik ve geometride yine sınırsıza işaret eden kullanımlar olmuştur. Yani kavranamayan ama etkisini görebildiğimiz ve birçok alanda kullanmak zorunda kaldığımız bir şeyle karşı karşıyayız.