Teokrasi

Teokrasi Nedir?

Teokrasi, ilahi olarak kazanılan ve dini kurallar çerçevesinde uygulanan yönetim şeklidir. Yönetimde bulunan kişiler bu hakkı ilahi olarak elde ederler. Devleti şekillendirmek için kullanılan yasalar ve hükümet kararları ilahi metinler dikkate alınarak oluşturulur.

Birçok teokraside veya teokratik yönetimlerde hükümet liderleri bir dini grubun parçasıdır. Devletin yasal sistemi, din hukuku üzerine inşa edilir. Teokratik yönetimlere günümüzde çok fazla rastlanmaz, bu sistem eski dönemlerin en yaygın yönetim şeklidir. Aydınlama çağı ile birlikte özellikle Batı ülkelerinde teokratik yönetim şekilleri yıkılmış ve bunların yerine demokratik yönetim şekilleri yerini almıştır.

Teokrasi ile yönetilen ülkelerde yönetim işini devralan kişiler ve gruplar kesinlikle din adamları olmak zorunda değildir. Geçmişten günümüzde genellikle bu yönetim şekillerinde din adamları bulunmuş olsa bile bu bir mecburiyet değildir. Yöneticiler din adamları olmasa bile bunlar din düşüncelerinde ve eylemlerinde dinin belirlemiş olduğu sınırlara uymak zorundadır

Teokrasilerde muhalefete kesinlikle izin verilmez. Çünkü, bu yönetim şeklinde kurallar önceden ilahi olarak belirlenmiştir. Karşı grupların birbiriyle olan çekişmesi çok görülmez, sadece bu kuralları kimin uygulayacağı veya kimin başta olacağı tartışma konusu olabilir. Teokrasinin yunanca kelime anlamı olan “Tanrının Üstünlüğü” bir önceki cümleyi en iyi açıklayan terimdir. Üstünlük, kişilerde ve gruplarda değil ilahi olarak belirlenmiş kurallardadır.

Teokrasinin Özellikleri

Teokratik hükümetlerin çoğu aynı zamanda monarşi ve diktatörlük olarak yapılanmıştır. Buna ek olarak, teokrasilerde hizmet ilk olarak Tanrı’ya daha sonra ülkenin vatandaşlarına yapılır. Daha önceden de belirttiğim gibi, yöneticiler genel olarak bir dini grubun parçasıdır ve halk oylarıyla başa geçmezler. Gelecekteki liderlerin pozisyonların hakim ailelerin mirası yoluyla veya bir diğer dini lider tarafından belirlenir. Kişiler, yönetimindeki ne kadar kalacakları belirsizdir ve genel olarak ölüme kadar bu görevlerini yerine getirirler.

Ülkenin yasaları, yönetmelikleri ve kültürel normları dini kurallar ile sabittir. Evlilik, ticaret, hukuk ve yönetim için gerekli diğer ilkeler dini metinler dayanak alınarak oluşturulur. Ülkede bulunan kişilerin dini özgürlükleri yoktur ve hükümet kararlarına oy veremezler.

Teokrasi her ne kadar istenmeyen bir yönetim şekli olmasa bile bazı avantajları da vardır. Yeni yasalar, kurallar ve değişiklikler hızlı bir şekilde uygulanabilir. Bunun nedeni, teokrasi yasama organından yoksun olmasından dolayı her karar için uzun süre müzakerelerin olmamasıdır.

Teokrasinin en büyük dezavantajı, hükümet kanallarının bir kontrol ve denge sisteminden yoksun olmasıdır. Teokrasi altında, liderler gücünü kötüye kullanılabilir halka yarar sağlayacak şeyler yerine sadece belirli bir grubu düşünebilir.

Geçmişte Teokrasi ile Yönetilen Ülkeler

Antik Mısır: En tanınmış teokratik hükümetlerden biri olan Antik Mısır. Farklı dönemlerde kesintiye uğrasa bile tam 3000 yıl bu şekilde yönetilmiştir. Ülkeyi yöneten firavunlar, Tanrı’nın bir elçisi olarak görülmüş, kurallar Tanrının firavuna vermiş olduğu kurallar ile belirlemiştir.

Tibet: 1959 öncesi Tibet’te teokrasi ile yönetilmiştir. Dalai Lama adı verilen Budist liderler hükümet başkanlık etmiş ve her Dalai Lama’nın ölümünde, başka bir Dalai Lama devlete rehberlik etmiştir.

Çin: Shang ve Zhou Hanedanları öncülüğünde bir hükümet yönetimi vardır. Shang ve Zou hanedanı tanrıların ve ataların isteklerini insanlara ileten ve uygulayan kişiler olarak düşünülmüştür.

Günümüzde Teokrasi ile Yönetilen Ülkeler

Teokrasi ile yönetilen devletler günümüzde çok azdır. Bunlar bir elin parmaklarını geçmez. Bazı kabileler ve küçük gruplar sayılmaz ise günümüzde tam teşekküllü ülke olarak nitelendirilen teokrasi yönetimine sahip ülkeler şunlardır;

İran: İran hükümeti karışık bir teokratik hükümete sahiptir. Ülkenin yüce lideri, başkanı ve çeşitli alt konseyleri vardır. Anayasa ve adalet yasaları İslam hukukuna göre şekillendirilir. İranın hem teokratik ve demokratik yönetim şekillerini içeren ilkeler ve elemanları sahip olması karışık teokratik yönetime sahip olduğunu gösterir.

Vatikan: Vatikan hükümeti yasaları Katolik dini kuralları çerçevesinde şekillendirilir. Papa, ülkenin hükümdarıdır. Yasama, yürütme ve yargı tamamen din adamları tarafından yönetilir. Ülkenin bir başbakanı vardır, ancak bu başkan Papa tarafından istenildiği zaman azledilebilir.

Suudi Arabistan: Suudi Arabistan’da İran gibi İslam hukukunun kurallarını ve öğretimini izler. Bu yönetim şekli kimi zaman teokratik monarşi olarak adlandırılır. Hükümet, bir kral ve başbakan tarafından yönetilir. iktidardaki ailenin yönetimde mutlak egemenliği hakimdir ve ülkede Anayasa yoktur. Ülke içindeki dini öğretileri reddedenlere şiddetli cezalar verilir.