Uzman Sistem ve Yapay Zekâ nedir?

Uzman Sistem nedir?

Uzman Sistemler bir uzmanın uzmanlık bilgisini bilgisayar ortamında gerçekleştirmeyi amaçlayan bilgisayar programlarıdır. Mimari olarak uzman sistemleri diğer karar destek sistemlerinden ayıran en önemli özellik Uzman Sistemlerdeki “Bilgi Tabanı” ve çıkarım mekanizmasıdır.

Uzman sistemlerin güçlü yanları:

- Uzmanlığı yaygınlaştırmaları

- Maliyeti azaltmaları

- Kaliteyi arttırmaları

- Mantıksal neden-sonuç ilişkilerine dayanmaları

- Belirsiz veri ve kurallarla çalışabilmeleri

- Sorgulandığında açıklama yapabilmeleri

- Öneri üretebilmeleri

- Güvenilir olmaları

Uzman sistem geliştirmedeki engeller ve Uzman sistemlerin zayıf yanları:

- Yeterli uzmanlık bilgisinin olmayışı

- Uzmanlardan bilgi edinmenin zorluğu

- Uzmanların kendilerinin de neden-sonuç ilişkilerini bilmemeleri

- Aynı konuda uzmanlar arasındaki fikir ve terminoloji ayrılıkları

- Uzman sistemlerin öğrenerek kendilerini yenileyememeleri

- Uzmanlar yaratıcı olabilirken uzman sistemlerin statik ve sınırlı kalmaları

- Geliştirme maliyetinin yüksekliği

Yapay Zekâ nedir ve nasıl kullanılır?

Yapay zekâ, makinelerin karmaşık problemlere insanlar gibi çözümler üretmesini sağlama ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Bu genellikle insan zekâsının karakteristiğini alıp, bilgisayarsa algoritma olarak uygulanarak gerçekleştirilir. Talep edilen veya arzulanan ihtiyaçlara göre, hangi etkiye karşı hangi akli tavır sergilenecekse, az veya fazla esnek ya da etkili yaklaşımlar sergilenebilir.

Yapay zekâ, genellikle bilgisayar bilimleri ile ilişkilendirilse de matematik, biyoloji, psikoloji, felsefe ve diğer farklı bilimler ile de yakından ilgilidir. Tüm bu alanlardaki bilgilerin kombine edilmesi eninde sonunda yapay zekâ konusundaki gelişmelere bağlı olacaktır.

Hareket ettirme/ Motivasyon

Bilgisayarlarda bazı sabit programlanmış kurallar kullanılarak, mekanik hesaplama konusunda çok uygundur. Bu zeki makinelerin, insanların yapmasına uygun olmayan basit monoton işlemleri doğru ve etkili bir biçimde yapmasına olanak sağlar. Ancak karmaşık problemlerde işler biraz daha zorlaşır. İnsanlardan farklı olarak bilgisayarlar, özel durumları algılama ve yeni durumlara adapte olma süreçlerini gerçekleştirememektedir.

Yapay zekâ, bu tarz karmaşık görevlerde, makinelerin davranışlarını geliştirmeyi hedefler. Bununla birlikte, birçok yapay zekâ araştırması bizim akli davranışlarımızı daha iyi anlamamızı sağlamıştır. İnsanların problem çözme konusunda, soyut düşünce, bilinçli tümevarım ve örüntü tanımaya dayanan ilginç yaklaşımları vardır. Yapay zekâ bize bu prosesi tekrar tazeleyerek anlamamızı ve sonrasında var olan kapasitemizin üzerine çıkma konusunda yardımcı olabilir.

Sınırlamalar

Bugüne kadar, insan zekasına ait özelliklerin tümü henüz tam anlamıyla keşfedilememiştir ve bu nedenle yapay zekâ yaratılması için uygulanamamıştır. Günümüzde yapay zekâ genel olarak sadece kazanç getirecek, yapay zekâ kabiliyetinin tamamına ihtiyaç duymayacak özel bazı alanlara odaklanmıştır. Halk arasında az da olsa, yakın gelecekte zeki makinelerin fikir üretebilme yeteneklerine sahip olacağı kuşkusu vardır. Asıl soru bunun ne zaman olacağıdır.

Makinelerin üretildiği malzeme tamamen silikon da olabilir, kuantum bilgisayarları ya da üretilen malzemenin ve sinir sisteminin hibrit bir kombinasyonu da olabilir. Ancak ne olursa olsun, genel inanç bu konudaki gelişmelerin içinde bulunduğumuz yüzyıl içerisinde büyük aşama kaydedeceği yönündedir.

Teknoloji

Yapay zekâ konusu üzerine hiçbirinin doğruluğu yada yanlışlığı kanıtlanmamış bir çok farklı yaklaşım bulunmaktadır. Bunlardan bazıları diğerlerine nazaran çok daha kullanışlı gibi görünmekte olsa da sürekli yeni alternatifler üretilmektedir. Son 50 yıl boyunca, yapay zekâ araştırmacıları genellikle özel bazı problemlerin çözülmesi üzerine yönelmişlerdir.

Bu nedenle de gelişimsel hesaplama ve planlama gibi birkaç branşa ayrılmışlardır. Bu bağlamda sayısız çözüm yolu üretilmiş ve etkili ve güvenilir bir şekilde hayata geçirilmiştir.

Uygulamalar

Günümüzde yapay zekânın kullanılma potansiyeli olan binlerce uygulama alanlı bulunmaktadır. Bu alanlar otonom kontrolü ve hedef tespiti gibi askeri uygulamalardan, bilgisayar oyunları ve robotik hayvanlar gibi eğlence dünyasına kadar geniş bir yelpazede değerlendirilebilir.

Bunun yanında bankacılık, sağlık ve sigorta şirketlerinde müşteri davranışları ve trend tespiti gibi çok fazla miktarlarda bilgi işlenmesi gereken alanlarda da kullanılabilir.

Günümüze kadar birçok bilim kurgu filmine de konu olan yapay zeka ilerleyen yıllarda bu yöndeki araştırmaların hızlanması ve gelişmesi ile günlük hayatımızı çok farklı yönlere taşıyacağı kesin gibi görünüyor. Yukarıda belirttiğimiz uygulama alanları sadece bunun çok küçük bir miktarı olsa da özellikle askeri amaçla kullanımı geçmiş yıllardan beri birçok kişinin fantezilerini süslemekte ve yakın gelecekte artık insanlar yerine robotların savaşacağına kesin gözle bakmaktadır.

Genellikle genç popülasyonun sıklıkla kullandığı eğlence araçlarından en önemlisi olan oyun dünyasında yapay zekâ kırıntıları günümüzde dahi kullanılmaktadır. Ancak gelecekte neler olacağını kestirmek çok güç çünkü bu alanda neler yapılabileceğinin sınırı sadece hayal edebiliyor olmak gibi görünüyor.