Yanma Nedir? (Yanma Olayı)

Yanma

Yapısında karbon (C) ihtiva eden kimyasal bileşiklerin oksijen gazı (O2) ile tepkimeye girerek kömürleşmesi olayına yanma denir. Bir kimyasal reaksiyonda oksijen gazı (O2) kullanılması olayına yanma veya oksitlenme denir.

Yanma olayının başlayabilmesi ve devam edebilmesi için aşağıda belirtilmiş olan üç unsurun belirli oranlarda ve aynı anda bir arada olması gerekir.

1. Yanıcı Madde

Yapısında karbon ihtiva eden odun, kömür, kağıt, tezek, çalı, metan, etan, petrol, mazot ve benzin gibi organik ve hidrokarbon bileşiklere yanıcı madde denir. Bunların dışında demir (Fe), bakır (Cu) ve kükürt (S) de birer yanıcı maddedir. Eğer ortamda yanacak veya yanıcı bir madde yoksa yanma olayı gerçekleşmez.

2. Yakıcı Madde (Oksijen)

Yanma olayının başlayabilmesi ve devam edebilmesi için mutlaka ve yeterli miktarda ortamda oksijen gazı (hava) bulunması gerekir. Çünkü oksijen, karbon ile birleşerek bizim siyah is veya duman şeklinde gördüğümüz karbondioksit gazının ve kömürleşmiş bir maddenin ortaya çıkmasını sağlar. Bundan başka örneğin oksijenin demirle birleşerek paslı veya küflü demir olarak bildiğimiz hidratlı demir(III)oksit (Fe2O3·nH2O) ve demir(III) oksit-hidroksit (FeO(OH), Fe(OH)3) bileşiklerinin oluşabilmesi için de ortamda mutlaka yeterli miktarda oksijen olması gerekir. Eğer ortamdaki hava (oksijen) yetersiz veya az ise yanma olayı başlasa bile bir süre sonra ortamdaki oksijen tükeneceği için yanma olayı sona erer ve yanan madde de söner.

Tutuşma Sıcaklığı (Isı)

Bütün kimyasal reaksiyonlar ancak belirli bir sıcaklıkta gerçekleşebilir. Bizim sıcaklık olarak algıladığımız olay maddeleri oluşturan atom veya moleküllerin hareketinden başka bir şey değildir. Maddeleri oluşturan taneciklerin hızı artarsa biz bunu sıcaklık olarak, azalır ise soğukluk olarak algılarız. Sıcaklıklarını arttırmak için maddelere dışarıdan enerji verme olayına ısıtma denir. Isıtılan (enerjisi artan) tanecikler daha hızlı hareket ederek birbirlerine yaklaşırlar ve bir süre sonra birbirlerine bağlanarak yeni bir bileşiğin oluşmasını sağlarlar. Yanan bir şeyin üzerine su dökerek söndürmeye çalışmamızın nedeni suyun serinliğinden faydalanarak ortamın sıcaklığını düşürmektir.

Örneğin odun ve kağıt bir organik bileşik olan selüloz [(C6H10O5)n] içerir. Bir kağıdı çakmak ile tutuşturduğumuzda çakmağın alevinin oluşturduğu ısı kağıttaki karbon atomları ile ortamdaki oksijen molekülerinin kinetik enerjilerinin artmasını sağlar. Kinetik enerjisi artan karbon ve oksijen atomları daha hızlı hareket ederek birbirlerine yaklaşırlar ve bir süre sonra da birbirlerine bağlanarak karbondioksit gazının (CO2) oluşmasını sağlarlar.

Yanma Tepkimesinin Özellikleri

Yanma Reaksiyonları