Yapay Zeka Nedir?

YAPAY ZEKA NE DEMEK?

Yazıya başlamadan önce yapay zeka nedir? sorusunun kısaca tanımını vermek istiyorum. Yapay Zeka, programlanmış makinelerin insan gibi düşünmesini sağlamak ve eylemlerini taklit ederek simüle etmektir. Bu terim ayrıca geniş çaplı bir kullanıma sahiptir, özellikle insan zihninin ve zekasının bir sonucu olan problem çözme ve bilişsel öğrenme süreçlerini başarabilen herhangi bir makineye ve programa yapay zeka veya yapay zeka uygulaması adı verilir.

Yapay zekalar bilinen aksine çok eski bir buluştur. 1956 yılında John McCarthy tarafından ilk defa insanlıkla tanıştırılmıştır. Bugün bu teknoloji sanıldığı kadar ileri bir boyutta değildir. Hala bir gelişim aşamasındadır. İlk olarak 1950-1970 yılları arasında Nöral Ağlar ve Sinir Ağları ile düşünen makineler çalışmalarıyla başlamış, bu evreden sonra 1980-2010 yılları arasında Makine Öğrenmesi ile yol almış, günümüzde ise Derin Öğrenme aşaması ile gelişimine devam etmektedir.

Yapay zekasının temel karakteristik özelliklerinden biri, belli bir görevi ve amacı yerine getirmek için rasyonel bir yol izlemeleri ve bu amaç doğrultusunda aksiyon alabilmelidir.

Yapay zeka , günümüzde büyük robotların veya büyük makinelerin sahip olduğu bir özellik olarak algılanır. Böyle bir görüşün toplumda oluşmasının en büyük nedenlerinden biri büyük bütçeli amerikan filmleri ve bu konu hakkında yazılmış olan bilim kurgu romanlarıdır. Aslında yapay zeka bunun daha fazlasıdır. Google arama algoritmalarından, satranç programlarına ve otonom silahlara kadar herşey bu alan kapsamına girer.

Yapay zeka, kullanıldığı uygulamanın büyüklüğüne göre büyük veya küçük görevleri yerine getirebilir. Örneğin; bundan 20 yıl önce bir metin üzerinde dilin algılanması büyük bir yapay zeka örneği iken bugün itibariyle bu artık sıradan bir algoritma seviyesindedir. Bu bağlamda, yapay zeka sürekli olarak gelişen ve değişen bir olgudur.

Yapay zeka sizinde tahmin edeceğiniz üzere insan tarafından yazılan belirli bilgisayar algoritmaları üzerinde çalışır. Bu yüzden, bu terimin algoritma ile direkt olarak bağlantısı mevcuttur. Algoritmanın karmaşıklığı ve büyüklüğü aynı zamanda Yapay Zekadaki “Zeka” kısmını belirleyen en önemli unsurdur.

Yapay zeka, güçlü ve zayıf olmak üzere iki farklı kategoride incelenir. Tek bir görev odaklanmış bir algoritma zayıf veya tek görevli yapay zeka olarak tanımlanırken, daha kompleks işleri yerine getirebilen ve çoklu görevli başarabilenlerine ise insan benzeri veya güçlü yapay zekalar adı verilir.

Tek görevli yapay zekalardaki temel süreç, sorgunun veya görevin yapay zekaya verildikten sonra tek bir cevabın alınmasıdır. Bunun en güzel örneklerinden biri telefonlarımızda yer alan Apple Siri ve Google Asistant gibi programlardır. Örneğin, bu algoritmalara tek bir cevap yöneltilir ve sonucunda ise tek bir cevap alınır. Bu anlamda bu algoritmaları içeren yapay zekalara zayıf veya güçsüz yapay zekalar adı verilir.

Güçlü yapay zekalar kategorisindeki programlar ise aynı anda çoklu görevleri yerine getirebilen, bunun hakkında görüş algılama kapasitesine sahip ve verilen görevleri icra edebilen bir başka deyişle insan gibi hareket edebilen algoritmalardır. Bunların en güzel örnekleri bugün yollarda sıkça görmeye başladığımız Tesla ve Mercedes’in otonom araçları ve hastanelerde gördüğümüz operasyonel ameliyat robotlarıdır.

Yapay zeka artık bir lüks olmak ziyade günümüzde bir gereklilik olmaya başladı. IoT ile birlikte dünyamıza giren yağmur gibi bilgi akışı(Big Data) nedeniyle bu verileri işlemek ve gerekli olanların ayıklamak insanların veya basit algoritmalarını sınırlarını aşmaktadır. Bunun için bu verileri analiz edebilen, işleyen, ön görebilen ve en önemlisi öğrenebilen programlara ihtiyacımız var. Bu görev günümüzde AI(Yapay Zeka) sistemleri sayesinde yerine getiriliyor.

Günümüzde artık bilgisayar ve programlara olan bağımlılık giderek artmaktadır. Bu sebepten ötürü, yapay zeka artık sadece bilgisayar ve teknoloji dünyasının bir parçası olmaktan çıkmaktadır. Bugün matematik, bilgisayar bilimleri, felsefe ve bankacılık alanlarında yoğun olarak kullanılmaktadır.

Ancak burada bilmemiz gereken veya yanlış bilinen hususlardan biri yapay zekalar sanki her işi yapabilir olduğu düşüncesidir. Bu görüş tamamen yanlıştır, yapay zekalar sadece belirli bir amaca hizmet eden ve aşırı uzmanlaşmış programlardır. Bir insan gibi hem yemek yeme, hem konuşma, hem araba sürme veya daha farklı görevleri yerine getirme yetilerinden fersah fersah uzaktır. Günümüzdeki bu teknolojinin örneklerine baktığımız zaman bu daha kolay anlaşılır. Örneğin: Siri bir Tesla arabasını süremez, bir Tesla Otonom Sürüş kontrolu de verdiğiniz arama komutlarını yerine getiremez.

Yapay zeka her ne kadar insanların işlerinde kullanışlı birer araç olsa bile, uzun zamandır hem bilim adamları ve hemde sosyolojistler tarafından başlıca tartışma konusudur. Çekincelerin temelinde, makinelerin insandan fazla zekaya sahip olması ve giderek artan kapasiteleri sayesinde kendilerine idare edebilecek seviye gelmeleri ihtimalinde istenmeyen sonuçların oluşacağı ve kontrolün tamamen kaçırabileceği düşüncesidir. Yapay zeka geliştirmelerinde öncelikli koruma önlemleri başında, devletler tarafından geliştirilebilecek olası otonom silahlar ve insan benzeri silahlanma yarışlarının önüne geçilmesidir.

Bu zamana kadar yapay zeka ile bir sürü efsane ortaya atıldı. Bunların arasında belkide en önemlisi yapay zekaların insanları kontrol edemeyeceği konusudur. Fişini çektiğim zaman ne yapabilir??? Eğer yapay zeka insanlardan daha zeki hale gelebilirse mutlaka insanları kontrol edecektir. Nasıl biz bir maymunu daha zeki olduğumuz için kafesin arkasında tutabiliyorsak, yapay zekalarda eğer bizden daha zeki hale gelirlerse, bizi kontrol etme şansları gayet olası.

Tartışmaların diğer bir boyutu ise zeka sahibi robotların insanların işlerini elinden alarak işsizliği yükselterek toplum yapısını bozacak olması endişedir. Aslında bu artık bir endişe olmaktan çok bir gerçekliğe dönüştü, robotların artık çoğu sektörde insan gereksinimini ortadan kaldırmış ve çoğu kişiyi işsiz bırakmıştır.

Her ne kadar yukarıdaki cümleler olumsuz görüşler olsada, özellikle araçlarda ve diğer ağır makinelerde kullanılan yapay zekalar sayesinde insan ölümlerinin de önüne geçiliyor. Bu konuda uzun yıllarını vermiş olan IJ Good ‘e göre ise , daha akıllı Yapay Zeka sistemleri, yeni devrimci teknolojiler icat ederek hastalık ve yoksulluğun ortadan kaldırılmasının arkasındaki en önemli güçleriden biri olabilir.

Yapay zekanın doğru kullanımı sadece insanlar için değil doğadaki diğer canlılar için de önem arz ediyor. Bu konuda çalışan en önemli firmalardan biri olan SAS ’ın yapmış olduğu WildTrack uygulaması sayesinde nesli tükenmek üzere olan hayvanlar tespit ediliyor ve gerekli önlemlerin alınması sağlanıyor

Sonuç itibariyle makalemi toplamam gerekirse, bu teknolojinin ileride insanlık için yararlı mı yoksa zararlı mı sorusunun cevabı yine insanlarda düğümlenmektedir. Bu yetkinliğe sahip araçların geliştirilmesinde nihai hedef, bu araçların insanlar tarafından kullanılırken temel görev ve ödevlerinden ayrılmadan yerine getirilmesidir.